Just another WordPress.com weblog

Tagarchief: Slapeloosheid


door Een reactie plaatsen

Slaapmutsje (Column BOZ jan. 2013)

De meeste mensen zullen bij het horen van de term ‘Slaapmutsje’ niet denken aan een gelijknamige bloem (Eschscholzia californica) die behoort tot de familie der Papaverachtigen, maar aan het bekende ‘afzakkertje’ de borrel of het glaasje wijn voor het slapen gaan. Het is een wijdverbreid misverstand dat een glaasje alcoholhoudend vocht voor het slapen gaan de slaap bevordert. Vandaar de naam ‘slaapmutsje’.

Alcohol verdooft je hersenen. Dit wordt veroorzaakt door het effect dat alcohol heeft op de overdracht van signalen in zenuwen en hersenen. Door deze verdoving verdwijnen bepaalde remmingen van de drinker. En hierdoor ontstaat gemakkelijk een gevoel van ontspanning. En veel mensen vallen hierdoor gemakkelijker in slaap.

De slaap is de belangrijkste herstelperiode van de mens. Sommige mensen hebben ook overdag momenten dat het lichaam in de herstel-stand komt, maar algemeen gesproken is de nacht veruit onze belangrijkste periode voor herstel en regeneratie.

Met behulp van wetenschappelijke analyse van de variatie in hartritme (HRV genoemd) kan een gedetailleerd beeld verkregen worden van de afwisseling tussen ‘activiteit of stress’ en ‘rust en regeneratie’. We hebben tegenwoordig de beschikking over een geavanceerde mobiele recorder (weegt slechts 25 gram) waarmee mensen 72 uur worden uitgerust. Na afloop kunnen we dan van minuut tot minuut terugzien of iemand in de stress-stand of in het herstel-stand functioneerde. Het geeft een ongekend helder beeld van de relatie tussen gedrag en gezondheid.

Bij mensen die ‘s avonds alcohol drinken zie je steevast eenzelfde patroon optreden: urenlang en soms zelfs de hele nacht, bevindt de slaper zich in de ‘stress stand’. Met andere woorden de persoon slaapt wel maar herstelt niet. Vooral voor regelmatige drinkers is dit een enorm probleem, want het betekent dat er roofbouw wordt gepleegd. Wél verbruik en slijtage en géén herstel en reparatie.

Ook het drinkgedrag onder jongeren, moet in dit licht als uitermate zorgelijk beschouwd worden. In een tijd waarin de hoeveelheid prikkels (informatie tijdperk) ongekend hoog zijn is de noodzaak voor herstel evident. Wanneer het hele weekend in het teken van alcohol staat is er zelfs in het vrije weekend géén herstel. Het gevolg laat zich raden.

 (Deze Column is gepubliceerd in jan. 2013 in “Blik op Zeewolde”.

 


door 1 reactie

Moe (III) – Column BOZ juni 2014

Moe (III)

Dit is de afsluitende column over het thema ‘Moe’ en heeft als onderwerp ’Slaap’.

Al eerder heb ik de energiebalans genoemd, de balans tussen de energie-uitgaven en energie-inkomsten, het herstel. De belangrijkste herstelperiode is de slaap. Onderzoek heeft aangetoond dat de mens gemiddeld ten minste 30% hoogwaardige hersteltijd nodig heeft om de resterende 70% actief te kunnen zijn. We kunnen nog zoveel activiteiten hebben, zolang er voldoende herstel tegenover staat, kunnen we een positieve energiebalans hebben. Het omgekeerde bestaat uiteraard ook en komt verontrustend veel voor.

Kort geleden nog trok een groep slaapfysiologen, wetenschappers die zich in het bestuderen van de slaap hebben gespecialiseerd, aan de bel. Ze zijn verontrust over het gegeven dat de slaap in deze moderne tijd steeds meer onder druk komt te staan. Deels komt dat doordat mensen tekort slapen. We hebben gemiddeld ten minste 7 uur slaap per etmaal nodig. Maar voor een belangrijk gedeelte komt dit ook door een toename van activiteiten die een ongunstig effect hebben op het herstel tijdens de slaap.

Misschien denkt u nu dat dit voor u niet relevant is omdat u altijd prima slaapt. Daar zou ik niet zo zeker van zijn. Het punt is namelijk dat het niet alleen maar gaat over de vraag óf u slaapt maar vooral of u voldoende herstélt tijdens de slaap. En dat laatste is allerminst vanzelfsprekend.

Een prachtige methode om hier meer inzicht in te krijgen is de HRV methode. Mensen dragen daarbij 72 uur een superlichtgewicht monitor van 20 gram op het lichaam. Middels twee op het lichaam geplakte electroden wordt continu de hartslagvariatie geregistreerd. Dit laat na afloop van moment tot moment zien of iemand in de actieve (stress)modus of in de rust (herstel)modus stond. Doordat er ook ’s nachts gemeten wordt, kan ook worden bepaald of iemand in de slaap in de herstelmodus komt, hoe lang en in welke mate.

Omdat die mensen ook een logboek van activiteiten bij houden gedurende de meetperiode, is ook te zien of er een relatie is tussen een verstoorde energiebalans en verschillende activiteiten. Factoren als alcoholgebruik ’s avonds, intensief sporten, een copieuze maaltijd, beiden later op de avond, en beeldschermwerk voor het naar bed gaan, zijn voorbeelden van gedragingen die ten koste gaan van het herstel tijdens de slaap.

Niet voor niets is vermoeidheid de meest voorkomende klacht in ons land, en vele andere westerse landen. Verontrustend is het dat het steeds vaker bij steeds jongere mensen en kinderen voorkomt. Jongeren die de HRV meting ondergaan vertonen niet zelden al een negatieve energiebalans. Concreet betekent dit dat ze al op jonge leeftijd interen op hun reserves. En dat is zorgelijk!

Meer dan ooit is er de behoefte aan rustmomenten met weinig prikkels.

 

(Deze Column is gepubliceerd in het juni-nummer van “Blik op Zeewolde”)

 

 

 

 


door 5 reacties

Serotonine

Serotonine is één van de 4 neurotransmitters die hiërarchisch als de belangrijkste worden gezien. Dat is natuurlijk betrekkelijk want alle schakels in een keten zijn belangrijk, maar toch wordt het wel zo benaderd.

Serotonine is een zogenaamde ‘Monoamine’. Het is een stof die in het lichaam gemaakt wordt uit het aminozuur Tryptofaan in de aanwezigheid van Vitamine B6.

Serotonine speelt een belangrijke rol bij de temperatuurregulatie, functie van de zintuigen, regulatie van stemmingen, het in slaap vallen en het handhaven van de zogenaamde REM slaap. Ook verhoogd het de pijndrempel. Erg hoge concentraties kunnen narcolepsie veroorzaken. Tekorten gaan vaak vergezeld van huidklachten.

Tekorten van het serotonine-effect, ik noem het nadrukkelijk zo omdat het effect afhankelijk is van twee factoren (beschikbaarheid van serotonine én voldoende gevoelige receptoren), kan zich o.a. uiten in de volgende klachten:

  • Angsten
  • Depressies
  • Impulsiviteit
  • Slaapstoornissen, slapeloosheid
  • Obsessies, dwangmatig denken en/of handelen
  • Agressie
  • Verhoogde neiging tot suïcidale gedachten of -gedrag

Maar dan noemen we slechts een beperkt aantal klachten. Er is ook een hele waslijst van lichamelijke klachten die samen kunnen hangen met een serotonine tekort, o.a.:

  • Allergieën
  • Arthritis
  • Rugklachten
  • Koolhydraat verslaving
  • Constipatie
  • Hoofdpijn
  • Hoge bloeddruk
  • Misselijkheid
  • Hoge spierspanning
  • Premenstruele klachten
  • Tinnitis
  • Gewichtstoename

Uit deze korte bloemlezing wordt voldoende geïllustreerd hoe belangrijk serotonine is voor het totale functioneren, zowel mentaal, emotioneel als lichamelijk.

Serotonine heeft een bijzondere relatie met de activerende neurotransmitter dopamine. We spreken van de serotonine-dopamine balans. Hoewel algemeen wordt aangenomen dat ADHD vooral een dopamine probleem is, en dat Ritalin en andere Methylfenidaat-preparaten op de dopamine huishouding werken, klopt dit niet met de feiten. Een in 1999 uitgevoerde wetenschappelijke studie heeft duidelijk aangetoond dat de werking van Methylfenidaat primair op de serotonine stofwisseling is en via de serotonine-dopamine balans indirect ook effect heeft op dopamine.

Op neurotransmitter niveau onderscheiden we 4 subtypes van ADHD. Bij elk van de subtypes is een andere neurotransmitter als prominente factor betrokken.