We kennen allemaal de uitdrukking ‘overdaad schaadt’. Tal van uitspraken en gezegden geven uiting aan het besef dat onze voorouders kennelijk hadden over het belang van matigheid. De diepe waarheid van bovenstaand gezegde wordt op schrijnende wijze geïllustreerd als het gaat om voeding. Er zijn delen van de wereld, zoals waar wij leven, waar er een absolute overdaad is aan voedsel. Andere delen hebben grote tekorten. Ter illustratie: bijna 15% van de bevolking in ontwikkelingslanden lijdt aan ondervoeding, we hebben het dan over ca. 850 miljoen mensen. Ondervoeding draagt jaarlijks bij aan de sterfte van vijf miljoen kinderen onder de vijf jaar oud in ontwikkelingslanden.

Dat wij in een land wonen waar overdaad heerst als het om voeding gaat, blijkt uit de volgende gegevens van de Rijksoverheid: ‘Nederlandse consumenten gooien ieder jaar voor zo’n 2,5 miljard euro aan voedsel weg. Dat is ruim 150 euro per persoon, ofwel zo’n 50 kilo. Producenten, tussenhandel, horeca en supermarkten verspillen nog eens zo’n 2,5 miljard euro aan voedsel’. Een schrijnend contrast met de voorgaande cijfers.

Dat overdaad schaadt zien we onder andere in de term ‘beschavingsziekten’. Ziekten als hart- en vaatziekten, diabetes, kanker etc. worden als een ongewenst bijproduct van onze welvaart beschouwd. We leven op een deel van de aardbol waar voor de meeste mensen voedsel vrijwel alom vertegenwoordigd is. Naast de kwaliteit van veel voedsel, of wat er voor doorgaat, is het vooral die beschikbaarheid die zo’n groot probleem is. In de oudheid moesten mensen hard werken voor hun dagelijks eten en niet zelden waren er dagen dat ze niets hadden. Zo anders is dat in onze moderne tijd. We consumeren ons letterlijk kapot. Een van de gevolgen daarvan is een continue stijging van een bepaald stofje in het menselijk lichaam dat wordt aangeduid met de afkorting IGF-1. Het betreft een zogenaamd groeihormoon dat verwant is aan insuline.

In Zuid-Amerika leeft een populatie van ongeveer 350 mensen die een genetische aandoening hebben, het Laron syndroom. Hierdoor zijn deze mensen ongevoelig voor het groeihormoon IGF-1. Ze blijven daardoor erg klein. Maar er is meer, deze mensen hebben géén last van beschavingsziekten. En niet omdat ze zo gezond leven, maar omdat ze geen last hebben van hoge IGF-1 waarden. Onderzoek bij muizen bevestigt dit. Muizen die door middel van genetische manipulatie ook ongevoelig waren voor IGF-1, bleven veel kleiner dan hun soortgenoten die wel gevoelig waren, maar ze leefden ongelofelijk veel langer dan hun neven en nichten, wel twee keer zo lang.

De Engelse arts en BBC programmamaker Michael Mosley heeft in samenwerking met wetenschappers in de VS ontdekt dat periodiek (twee dagen per week) nadrukkelijk minder eten enorm positieve invloed heeft op onze gezondheid. Het zogenaamde Vasten Dieet houdt in dat er op die dagen slechts 25% van de normale hoeveelheid aan kilocalorieën genuttigd wordt. Voor mannen: 600 kCal en voor vrouwen: 500 kCal. De IGF-1 productie daalt daardoor opvallend. Men verliest overtollige kilogrammen en het beschermt tegen beschavingsziekten. En het is ook nog eens goed voor de portemonnee.

(Eerder gepubliceerd in”Blik op Zeewolde”, mei 2015).