De scheiding tussen lichaam en geest die methodisch tot uiting komt in de opbouw van de reguliere zorg in een ‘geestelijke gezondheidszorg’ en een meer technisch, lichamelijk gerichte medische zorg is een lastige en hardnekkige erfenis van het verleden. Dit leidt vaak en gemakkelijk tot een veel te eenzijdige benadering van klachten. Bij vermoeidheid en burnout is dat een veel voorkomend probleem. Als er lichamelijk klinisch geen relevante informatie te vinden is wordt de fysiologische kant (stofwisseling) gelijk maar helemaal buiten beschouwing gelaten. Bij burnout bijvoorbeeld, durf ik de stelling aan dat er áltijd (!) ook een fysiologische ontregeling is. Een ontregeling die doorgaans het “point of no return” gepasseerd is, wat betekent dat het lichaam niet ‘automatisch’ weer in de optimale toestand terug komt als je de omstandigheden maar even optimaliseert.
Een markant voorbeeld zag ik deze week in de praktijk. het betrof een jongedame met een al langer bestaand en hardnekkig slaapprobleem, hoge spierspanning en vermoeidheid.
Onderstaande grafiek toont een vergelijk tussen een meerdaagse (3 dagen) HRV meting van een half jaar geleden en recentelijk (gedurende 5 dagen). In die tussenliggende periode zijn er geen gerichte gedragsveranderingen geweest maar wel een behandeladvies dat gericht was op het herstel van de functie van diverse remmende neurotransmitters, waardoor zowel de hoeveelheid als de kwaliteit van het herstel en uiteraard, de slaap, zouden moeten verbeteren.
De herstel index gaat in die periode van 18% naar 48% terwijl we vanaf 60% de kwalificatie “goed” geven. Verder is de gemiddelde HRV (hartslagvariatie) gedurende de nacht van 32 ms (milliseconden) opgeschoven naar 54 ms. De gemiddelde HRV in de nacht is een directe maat voor de kwaliteit van het herstel en meer in het bijzonder van het functioneren van de 10e hersenzenuw, de Nervus Vagus, de hoofdbundel van de Parasympaticus tak van het Autonome zenuwstelsel (zie figuur hieronder).
Het slapen is significant verbeterd en ook de energie is beduidend beter dan een half jaar geleden.
Het verbeteren van gedrag kan voor herstel een noodzakelijke voorwaarde zijn, maar het optimaliseren van de interne fysiologie niet minder. Dat illustreert deze casus op treffende wijze.
De gevolgen van het gebruik van weeënopwekkers op de gevoeligheid voor de eigen oxytocine is uitvoerig elders op deze blog beschreven. Daarnaast blijkt een onbekend deel van de mensen met een hechtingsstoornis vanwege stress in de zeer vroege levensfase een verlaagde oxytocine gevoeligheid te hebben. Naar schatting zou 1 op de 3 mensen in ons land daar last van hebben. Alles met elkaar is het reëel om te veronderstellen dat een groot aantal mensen in ons land een verlaagde gevoeligheid voor oxytocine hebben.
De manier waarop zich dat uit is zeer divers en lang niet altijd gemakkelijk te herkennen.
Oxytocine is samen met Vasopressine op hersenniveau o.a. verantwoordelijk voor de aansturing van de Nervus Vagus. Deze zenuwbundel is een zeer belangrijke component van het parasympatische (PS) deel van het autonome zenuwstelsel ( ANS balans.pages ). De PS stuurt processen aan die te maken hebben met herstel, regeneratie, slaap (als het goed is onze belangrijkste regeneratie periode), uitscheidingen etc. Een verlaagde Oxytocine gevoeligheid vanaf de vroege kindertijd kan zich manifesteren in een blijvend slechte functie van de N. Vagus en daarmee een blijvend tekort op de balans aan de zijde van herstel.
Dit betekent concreet dat iemand versnelt inteert op de lichamelijke reserves. De grote vraag is dan vervolgens hoe toereikend die reserves zijn. Sommige mensen houden dat heel lang vol anderen veel minder. Maar vroeg of laat geeft dit problemen. Plat gezegd leidt het tot een versnelde biologische veroudering waardoor ook de ongemakken van het ouder worden jaren eerder, en soms vele jaren eerder, zullen optreden, inclusief het risico op chronisch degeneratieve ziekten.
Mensen met een slechte N. vagus functie en dus met een slecht herstel hebben als regel een lage gemiddelde hartslag variatie (HRV) in de nacht. Middels een HRV meting is dat inzichtelijk te krijgen. Hieronder een voorbeeld van een persoon met een bijzonder lage gemiddelde HRV (RMSSD) in de nacht (periode met blauwe lijn eronder).
Ter vergelijk hier een profiel van iemand met een uitstekend herstel in de nacht:
De 72uurs (of langer) HRV meting geeft een gedetailleerd beeld van het functioneren van het Autonome Zenuwstelsel gedurende de hele meetperiode, tijdens het leven van alle dag (werken, vrije tijd en nachtrust).
Een paar belangrijke statements op basis van voornoemd onderzoek:
Slapen en herstellen zijn helaas geen synoniemen. Mensen kunnen aangeven voor hun besef prima geslapen te hebben terwijl het herstel toch onvoldoende of misschien zelfs slecht is.
Mensen met een slecht herstel gedurende de slaap zijn niet per definitie vermoeid. Denk maar aan de al eerder gebruikte metafoor van de zalm (https://ccgforum.com/category/stressvolle-beroepen/) lange tijd kunnen mensen die in een zgn. sympaticus dominante toestand verkeren heel veel doen zonder dat ze geconfronteerd worden met de gevolgen van een slecht herstel. De metafoor van de zalm bewijst dat ‘prestatieniveau’ en ‘energie-beleving’ geen betrouwbare graadmeters zijn voor vitaliteit en gezondheid.
Wanneer mensen een slecht herstel gedurende de slaap hebben waarbij dat níet terug te voeren is op het gedrag ’s avonds (of overdag) is er per definitie een storing in de functie van het centrale zenuwstelsel waardoor het lichaam niet reageert conform het gedrag. Als een auto waarvan de chauffeur zich wellicht correct gedraagt in het verkeer alleen reageert de auto niet conform dat gedrag, er is bijvoorbeeld een slecht functionerende rem.
Het gevoel hebben ‘goed te kunnen ontspannen’ komt lang niet altijd overeen met de werkelijkheid. Een belangrijke groep mensen herstelt overdag niet, zelfs niet wanneer ze daarvoor wel het juiste gedrag vertonen (pauzeren, een middagslaapje, zelfs yoga of meditatie).
De laatste jaren brengen we de voorjaarsvakantie graag door in een schitterend kustgebied aan de westkust van Denemarken, ten zuiden van Hvide Sande. Letterlijk betekent dit ‘het witte zand’. Het betreft een prachtig gebied dat bestaat uit een breed strand, hoge duinen, een daarachter gelegen duinvallei, vervolgens weer een duingebied en daarachter het Ringkøbing fjord. Het grootste meer van West-Denemarken. Hierdoor ligt de kuststrook kilometers lang ingeklemd tussen de Noordzee enerzijds en het fjord anderzijds. Een uniek gebied.
Voor wie houdt van natuurfotografie is het ook nog eens een uitdagend gebied.
In deze blog wil ik bijzondere aandacht vragen voor een fenomeen dat ik al vaker ter sprake heb gebracht en zal blijven brengen. Het belang van rust en herstel. Uiteraard heeft een vakantie dat doel, als het goed is. En het rustgevend effect van de kust is een onderwerp op zich waar ik nog op zal terug komen.
Het gaat me nu vooral om observaties van diergedrag en wat we daarvan kunnen leren. Heel in het bijzonder dat van de Drieteenstrandloper. De drieteenstrandloper broedt ver naar het noorden op Arctische toendra’s en overwintert langs de kusten van Europa tot en met Zuid-Afrika. In Nederland is de vogel vooral in de winter regelmatig te zien, als doortrekker maar ook als wintergast.
Dit kleine kustvogeltje kun je hier met regelmaat langs de waterlijn zien rennen, soms alleen maar veelal in groepen, op zoek naar voedsel. De snelheid en behendigheid van deze vogeltjes is indrukwekkend. Ik heb wel geprobeerd ze in te halen om ze vervolgens met mijn camera op te kunnen wachten, maar ik kan je verzekeren, dát valt niet mee. Enorm actieve vogeltjes die met enige fantasie in hun gedrag vergeleken kunnen worden met het ‘rennen’ dat velen van ons in het dagelijks leven doen.
Als je het foerageergedrag bekijkt, maar nog meer de migratiepatronen gedurende de seizoenen dan levert dit minder dan 50 gram wegende vogeltje meer dan indrukwekkend prestaties. Om dit prestatieniveau te kunnen neerzetten is ook voor deze vogeltjes het nemen van rust geen luxe maar noodzaak.
Lucienne van Ek heeft het in haar al vaker genoemde artikel “Het nut van niksen” prachtig beschreven. Voor wie wil levert de natuur voortdurend tal van illustraties van dit elementaire biologische principe, herstél biedt de noodzakelijke voorwaarden voor topprestaties, en dat geldt óók voor de mens.
Hierboven een foto van een groepje van 5 Drieteenstrandlopers die overduidelijk in de rustmodus staan. Allemaal met één opgetrokken pootje. De één met de snavel tussen de veren, de ander nog wat poetsend, maar allemaal in rust. Geen nutteloze tijdsverspilling, maar uiterst zinvolle investering in herstel zodat straks weer topprestaties kunnen worden neergezet. Dieren hoeven dat niet te leren, het zit er zogezegd ‘ingebakken’. Veel mensen moeten dat wél (weer) leren, omdat onze Westerse samenleving eenzijdig gefocust is op presteren.
Vanuit Hvide Sande wens ik iedereen regelmatige en échte rustmomenten toe.
Tijdens de uitzending van 21 maart jl. besteedde BNN aandacht aan het thema Burn-out. Het programma is terug te zien op: http://wqd.nl/jMrx
Sophie Hilbrand, die het programma zelf presenteert en tevens hoofdpersoon is vanwege de zelf doorgemaakte burn-out, interviewt diverse deskundigen over de relatie stress en burn-out en ze ondergaat een HRV meting om haar stress reacties in beeld te brengen. De in het programma genoemde cijfers, 1 op de 7 Nederlanders zou met burn-out geconfronteerd zijn, schetsen een weinig opwekkend beeld.
Als een terechte rode draad loopt door alle gesprekken het gebrek aan voldoende rustpunten in het hectische bestaan van veel mensen, als een hoofdoorzaak voor burn-out.
Elders op de blog heb ik er meer over geschreven. Wat ik graag opnieuw onder de aandacht wil brengen, een beeld zegt nu eenmaal meer dan duizend woorden, is de metafoor die de bekende hoogleraar stressfysiologie Bruce McEwen in dit verband heeft geïntroduceerd: de trek van de zalm.
Dit beeld blijft tot de verbeelding spreken omdat het alle ingrediënten bevat die met burn-out te maken hebben. Na een succesvolle trek naar het water waar de zalm ooit uit het ei is gekomen wordt er voor nageslacht gezorgd en daarna sterft de zalm.
“Death by Cortisol” is de pakkende conclusie van McEwen. De zalm sterft als gevolg van de schade die ontstaan is door een langdurige overproductie van stresshormonen. Het illustratieve van deze metafoor is o.a. dat het laat zien dat het prestatieniveau kennelijk een bijzonder slechte graadmeter is voor vitaliteit en gezondheid.
Juist daarom is het registreren van de balans tussen stress (activiteiten!) en herstel, ook bij mensen die druk zijn en nog volop in de running, zo belangrijk.
Ik zie dagelijks analyses langs komen van de Firstbeat HRV Assessment over periodes van ten minste 72 uur en het stemt niet tot optimisme. Ook tal van mensen die voor hun besef wel goed en voldoende slapen en zich energiek voelen kunnen desondanks een onvoldoende of zelfs slecht herstel hebben waardoor ze onwetend net als de zalm steeds meer reserves verbruiken en schade oplopen die vroeg of laat tot burn-out of ziekte zal leiden.
Een periodieke 72-96uurs HRV meting als APK is in deze hectische tijd, psychiater Dirk de Wachter noemde het in de TV uitzending een “ziekmakende wereld”, geen luxe voor een groep gezondheidsfanaten maar noodzaak voor iedereen die verder denkt dan de drukke agenda van vandaag. Ook hier is de steeds meer gebruikte term ‘Duurzame inzetbaarheid” een sleutelbegrip. Duurzaam inzetbaar blijf je pas als er gemiddeld gesproken een balans is tussen stress en herstel. Optimalisering van prestaties leidt tot duurzame inzetbaarheid, maximalisatie van prestaties tot uitputting en ziekte.
Onze maatschappij kent verontrustend veel ‘zalmen’.
Het blijft een hardnekkig misverstand die eenzijdige focus op stress en de gevolgen van stress op onze prestaties en gezondheid. Ik kom het in gesprekken voortdurend weer tegen, het zit kennelijk erg ingebakken in onze over-actieve cultuur.
Daarom nogmaals, en vast niet voor het laatst, de aandacht gevraagd voor waar het dan wél om gaat. Graag verwijs ik nogmaals naar het fantastische artikel van Lucienne van Ek “Het nut van niksen” in Roots 2011.
Lucienne heeft het destijds op een zeer aansprekende en voor iedereen herkenbare manier in beeld gebracht: het gaat niet om stress of de som van alle activiteiten, het gaat om rust, om herstel. We moeten weer leren rusten, ‘niksen’ zoals Lucienne het zo mooi omschrift. “Rust roest” níet, maar is een uiterst effectieve investering in prestatieniveau en gezondheid.
Natuurlijk, er kan allerlei onnodige stressdruk zijn en daar zullen we zeker naar moeten kijken. Maar of iemand ‘onderuit’ gaat, om het zo maar even algemeen aan te duiden, heeft als regel niet zozeer primair met de hoeveelheid stress te maken maar met een tekort aan een evenredig herstel. Wanneer we focussen op het verminderen van stress brengt dat al snel meer stress met zich mee. Wanneer we focussen op herstel ontstaat er aandacht voor heel andere zaken.
Daarom is het betrouwbaar en op individueel niveau monitoren van de mate en de kwaliteit van het herstel en hoe zich dit verhoudt tot de stressdruk in deze moderne tijd geen luxe maar noodzaak. Ik verwijs naar de eerdere blog “Stressvolle beroepen & herstel“.
Eén van de meest basale en misschien wel dé meest basale eigenschap van een goede medische behandeling is dat er gedacht en gehandeld wordt vanuit samenhang tussen de verschillende klachten en verschijnselen. Het menselijk organisme is een complexe eenheid, maar wel een ‘eenheid’. In een gezonde situatie is er een dynamische balans die erop gericht is om onder wisselende omstandigheden een zo goed mogelijke coherentie te handhaven. Een betekenis van coherentie is juist het begrip ‘samenhang’.
Neem als voorbeeld een groep militairen die in speedmars lopen:
We kunnen dit als een voorbeeld van coherentie zien. Kenmerkend voor dit voortbewegen is dat ieder individu in de groep hetzelfde bewegingspatroon heeft, ze lopen in ritme. Op afstand kan het lijken alsof het één geheel is.
In de natuur kunnen we op indrukwekkende wijze waarnemen bij scholen vissen of grote groepen vogels.
Zo is samenhang een kenmerk van gezond functioneren. Maar er is ook samenhang tussen de verschillende uitingen van disfunctioneren, die we klachten of symptomen noemen. Of we die samenhang nu zien en begrijpen of niet, die samenhang is er wel. Die samenhang dient de basis van diagnose en therapie te zijn. Wanneer dat niet het geval is vervallen we tot een reductionistische aanpak. De reguliere geneeskunde is daar een kernachtig voorbeeld van, waarbij we de enorme waarde van deze geneeskunde als crises-geneeskunde niet moeten onderschatten. Maar het bestaan van specialisten en superspecialisten die allemaal hun eigen deelgebied van het lichaam als aandachtsgebied hebben is veelzeggend. Ik heb mensen ontmoet die bij 3 of 4 verschillende specialisten lopen vanwege hun klachten en toch is er nooit een moment dat al die specialisten gezamenlijk om de tafel gaan zitten en zich afvragen hoe de verschillende puzzelstukjes tot één geheel zijn te maken. We zeggen dan dat de reguliere geneeskunde vooral klacht gericht en onderdrukkend van aard is. Niet gericht op herstel van een natuurlijke situatie.
Natuurgeneeskunde in brede zin zou dat wel moeten zijn, maar is dat helaas lang niet altijd. Om vanuit samenhang te kunnen denken is het van belang om een samenhangend model, een systeem model te hanteren aan de hand waarvan klachten en symptomen ‘geplaatst’ kunnen worden en er samenhang kan ontstaan.
Laat ik een simpel voorbeeld noemen. Iemand komt in de praktijk voor maagzuur klachten. Een regulier arts zou wellicht een maagzuurremmer voorschrijven. Klacht gericht, geen oorzaak aanpakken. Maar een natuurgeneeskundig arts of therapeut die met natuurlijke middelen ook niet verder komt dan het behandelen van de maag beweegt zich in principe op hetzelfde niveau. Beiden zijn reductionistisch bezig.
Denken vanuit samenhang kan betekenen dat je nader onderzoek doet naar het functioneren van het autonome zenuwstelsel. Het belangrijkste deel van ons parasympatische zenuwstelsel, de N. Vagus, stuurt de hele spijsvertering aan.
Dat is ook de ‘tak’ die verantwoordelijk is voor ontspanning, herstel tijdens de slaap, regeneratie in brede zin, uitscheidingen etc. Stel dat een 72uurs HRV meting van Firstbeat aangeeft dat er sprake is van een sympaticus dominantie (het lichaam staat teveel in de ‘stress-modus’) dan is er dus sprake van een onderactiviteit van de N. Vagus en dus een gebrekkige aansturing van de spijsvertering. Een eenvoudig maagzuur provocatie testje zou kunnen aanwijzen dat er niet zozeer sprake is van een structureel teveel aan maagzuur maar juist een tekort. Nader onderzoek zou kunnen uitwijzen dat er omstandigheden zijn die veel stress geven en dat er ook lifestyle factoren (gedrag: zoals alcohol gebruik voor het naar bed gaan, laat en lang beeldschermwerk etc.) zijn waardoor het herstel in de nacht slecht is. Een Haarmineralen onderzoek (HMA) van ARL (Phoenix, Arizona) laat zien dat er sprake is van een overbelasting van het stress systeem (onderfunctie van bijnier- en schildklier-stofwisseling) waaruit we kunnen afleiden dat e.e.a. al langer bestaat. Tevens zijn er aanwijzingen voor tekort aan allerlei nutriënten, o.a. jodium (HMA en 24uurs Jodium urine test). Een adequate jodium status in het lichaam is voor veel processen van belang maar o.a. ook voor voldoende maagzuur productie en ook voor een optimale functie van bijvoorbeeld de receptoren van GABA (Gamma-aminoboterzuur) en Serotonine (twee belangrijk remmende neurotransmitters in de hersenen).
Vervolgens worden al die inzichten vertaald in een advies waarin gedrag, voeding en de ontregelde interne fysiologie allemaal een plek krijgen en dán wordt er gewerkt vanuit samenhang. Alleen dán kunnen we stellen dat er gewerkt wordt aan herstel en aan een duurzame oplossing. Het zal de patiënt inzicht geven in de relatie tussen factoren die hij/zij zelf kan beïnvloeden en gezondheid. Het is niet alleen een behandeltraject maar ook een geweldig leertraject.
Er zijn op internet tal van lijsten te vinden van de meest stressvolle beroepen. Een aantal voor de hand liggende kan iedereen tegenwoordig wel opsommen: militairen, politie, brandweer, verplegend personeel, leerkrachten en onderwijzend personeel, personeel in de commerciële luchtvaart, mensen die in ploegendiensten werken, etc.
Al deze beroepen hebben met elkaar gemeen dat er een gemiddeld hoge werkstress is. Werkstress die in veel gevallen niet eenvoudig te verminderen is omdat het inherent is aan het soort werk wat men doet.
Daarom heeft het in deze beroepen dus ook niet zo heel veel zin om het thema “stress reductie” hoog op de agenda te zetten of daar veel van te verwachten. Het zijn juist deze beroepen die iets kenmerkends illustreren, namelijk dat het niet primair de stress zelf is waar mensen door uitvallen of ziek worden, maar de manier waarom men met stress kan omgaan. Deels heeft dit te maken met persoonlijkheid en aangeleerde coping strategieën. Maar voor een heel belangrijk deel spelen hier ook aspecten een rol die veel te weinig op de agenda komen.
Vergelijk het maar met infectie ziekten. Terwijl Louis Pasteur van mening was dat de bacterie de veroorzaker van ziekte was, stelde zijn opponent Béchamp “le microbe n’est rien, le terrain est tout” ( de microbe is niets, het terrein [het interne milieu] is alles). En we hebben allemaal die observatie, niet iedereen in dezelfde leefomstandigheden wordt op hetzelfde moment ziek in dezelfde mate. Op de werkvloer zijn er mensen die altijd meedoen met een verkoudheid of een griep en anderen nooit. De algemene regel die je hieruit zou kunnen halen is dat een ontregeling altijd het gevolg is van twee factoren: de stressor en de gevoeligheid voor die stressor.
Zo is het ook met allerlei andere vormen van stress. Je hebt de stressor, de stress-veroorzakende omstandigheden en gebeurtenissen en je hebt de individuele gevoeligheid daarvoor.
Op het gebied van het aanleren van de juiste strategieën om met stress om te gaan gebeurt al veel, maar er zijn twee zaken die sterk onder belicht blijven en die wel in belangrijke mate bepalend zijn voor de impact die stress heeft op mensen.
Herstel
De fysiologische (zeg maar ‘lichamelijke’) kant van de stress-respons.
Herstel:
Eigenlijk is de focus op stress, die in onze maatschappij sterk toenemend is, niet helemaal juist. Bovenstaande illustreert dat die focus nogal eenzijdig is. De vraag is niet of mensen veel stress hebben en of er een hoge stressdruk is. De kernvraag is of er voldoende hoogwaardig herstel tegenover deze stress staat. Het is te vergelijken met een boekhoudkundige balans waarbij we spreken over ‘inkomen’ en ‘uitgaven’ En we snappen allemaal dat daar een bepaald evenwicht tussen dient te zijn wil je voorkomen dat je sterk inteert op je reserves. Ook hier geldt dat het inkomen feitelijk het meest bepalend is. Iemand kan torenhoge uitgaven hebben maar als het inkomen nog hoger is kan die persoon dat heel lang volhouden. Het inkomen is dan feitelijk bepalend of het uitgaven patroon verantwoord is of niet.
Met stress is het niet anders. Niet de stressdruk maar het herstel dat er tegenover staat is bepalend voor de impact die stress heeft.
Wat is herstel? En hoe bepaal je de kwaliteit en de hoeveelheid herstel die iemand heeft?
Hier komt de grote waarde van de meerdaagse HRV meting om de hoek kijken. HRV staat voor Heart Rate Variability. De variatie in de tijdsintervallen tussen de opeenvolgende hartslagen vertoont in gezonde situatie een zekere variatie. En de mate van deze variatie kan gecorreleerd worden aan een aantal fysiologische parameters. Met name de correlatie met het functioneren van het autonome zenuwstelsel (ANS) staat hier centraal.
Dit belangrijke regelsysteem kent twee sub-systemen, de sympaticus en de parasympaticus, zeg maar de “actieve modus” en de “herstel modus”.
Het innovatieve Finse bedrijf Firstbeat, heeft een methode ontwikkelt die de mogelijkheid biedt om met een zeer geavanceerd en praktische lichtgewicht HRV monitor gedurende meerdere dagen de reacties van het ANS tijdens de normale dagelijkse activiteiten en tijdens de slaap te registreren.
Hierdoor ontstaat een gedetailleerd beeld van de werkelijke balans tussen de “actieve modus” en de “herstel modus” en ook levert het belangrijke informatie op over de mate en de kwaliteit van het herstel in de nacht. Want we weten dat slapen en herstellen helaas geen synoniemen zijn. Je kunt voor je beleving goed slapen en toch slecht herstellen. Daarom hebben de meeste mensen geen goed beeld van hun herstel terwijl we veelal wel kunnen beschrijven wat ons de meeste stress bezorgt.
Doordat de mensen die de meting uitvoeren ook een logboek van activiteiten bijhouden kun je tevens waarnemen of en in welke mate er een relatie is tussen gedrag en gebeurtenissen en de reactie van het stress-systeem daarop. Dit levert relevante informatie op over wat de invloed hiervan is op de mate en de kwaliteit van het herstel.
Hierdoor is het mogelijk om op individueel niveau maatwerk te leveren in de begeleiding en advisering van mensen in stressvolle beroepen. Want ieder mens is weer anders.
Fysiologie:
We hebben in onze moderen westerse samenleving nog steeds te maken met de erfenis van de filosoof René Descartes als het gaat om de scheiding tussen lichaam en geest. Gelukkig zijn er tal van wetenschappelijke ontwikkelingen zoals de Systeem Biologie en de Psycho-Neuro-Immunologie die de jammerlijke eenzijdigheid van dat oude beeld aantonen.Maar helaas blijft dit beeld binnen de reguliere geneeskunde en in de perceptie van veel mensenhardnekkig aanwezig. Het wordt markant geïllustreerd in de begeleiding van werknemers met Burnout. Niet zelden beperkt die begeleiding zich tot het cognitieve stuk en wordt het fysiologische deel vergeten of blijft men hangen in algemeenheden.
Hoe we op stress reageren wordt in belangrijke mate mee bepaald door het functioneren van ons stress-systeem: het autonome zenuwstelsel en de hormonen, onze neurotransmitters en neuromodulators in het zenuwstelsel, de enorme invloed die onze darmen hebben op onze hersenen (Gut-Brain axis) en daarmee dus ook de invloed die voeding heeft, ons bewegingspatroon, onze slaapgewoontes en slaaphygiëne, de invloed van reguliere medicijnen, etc.
Mensen in stressvolle beroepen bedrijven in zekere zin topsport en dienen net als topsporters ook fysiek in een goede conditie te zijn. Daarbij spelen alle hiervoor genoemde factoren een cruciale rol binnen een individuele context. Ook hier geldt dat maatwerk een vereiste is.
Hier liggen grote uitdagingen voor overheid, bedrijven, HR afdelingen, bedrijfsartsen en arbodiensten, coaches en trainers.
Eén van de mogelijke blokkades waarom gewichtsverlies of liever “optimalisatie” van het gewicht, niet of moeizaam lukt is het verschijnsel van exorfinen-belasting. Exorfinen zijn polopeptiden die in de spijsvertering ontstaan als gevolg van de vertering van gluten, koemelk-eiwitten, soja of spinazie. Daarnaast kunnen bepaalde micro-organismen in de darm deze stofjes produceren. Dr. William Davis behandelt het thema in relatie tot tarwe, in zijn boek “Broodbuik” op pagina 64 “Exorfinen” de tarwe-breinconnecetie”.
Uitgebreide informatie over het thema is te vinden op de zeer informatieve website van Exendo. Ook heeft er een lezenswaardig reeks artikelen gestaan in het tijdschrift Arts Therapeut & Apotheker en heeft de website van de natuurdiëtisten goede informatie over dit thema. Kortom er is genoeg goede informatie over dit onderwerp te lezen.
(Bron: Exendo.be)
De effecten van een exorfinen-belasting zijn zeer divers, maar één van de gevolgen is dat het een verstoring geeft van het verzadigingsgevoel waardoor mensen met een exorfinen belasting doorgaans veel meer eten dan nodig en goed is voor ze. Of er sprake is van een exorfinen belasting is middels een urine test vast te stellen.
Zoals ik in de vorige blog al heb aangegeven, zo’n product hebben we gevonden. Ik heb de proef op de som genomen en ben het 2.5 Vasten Dieet weer opnieuw gaan doen maar nu m.b.v. van dit ‘alles-in-één’ poeder.
Standaard verving ik mijn ontbijt door een glas sap (sinaasappel/citroen en water) gemengd met 40 gram van dit poeder. Daarnaast gebruikte ik dezelfde shake op de vastendagen ter vervanging van de warme maaltijden. Voor mij betekent dit dat ik op de vastendagen als regel overdag niet eet en dan tijdens de avondmaaltijd de shake neem. Enkele sinaasappels, 2 citroenen aangevuld met water levert samen met de 40 gram poeder (120 kCal) ongeveer 300 kCal op voor een hoeveelheid van 550 ml. Dit betekent dat ik, indien nodig, op die dagen nog 300 kCal ruimte heb om wat extra’s te nemen als dat nodig is. Af en toe heb ik daar behoefte aan maar veelal ook niet. Voor vrouwen betekent het dat ze naast die 300 kCal nog 200 kCal ruimte hebben. Voor sommige mensen is dit patroon niet op te brengen en dan hebben ze de mogelijkheid om bijvoorbeeld tijdens lunchtijd ca. 200 of 300 kCal extra in te nemen. Als voorbeeld: 2 gekookte eieren leveren slechts € 128 kCal op.
Voor mij werkt bovenstaande het best omdat ik geen hongergevoel ontwikkel op zo’n dag zolang ik niet eet.
Het leverde mij moeiteloos een gewichtsverlies op van ruim 15 kg in 3 maanden tijd.
Ik zeg met nadruk moeiteloos, want zo heb ik het ervaren. Niet hoeven nadenken over wat er op die dagen ’s avonds gegeten moest worden om binnen de maximale hoeveelheid van 600 kCal te blijven.
Het is mijn overtuiging dat iedere actie die tot doel heeft de normalisering van het lichaamsgewicht, te integreren moet zijn in het dagelijks leven, onderdeel moet worden van een lifestyle zodat het bereikte resultaat zonder veel inspanning blijvend kan worden bereikt. Het moet met andere woorden ‘duurzaam’ zijn. Dat is één van de grote voordelen van deze combi methode, het is eenvoudig tot onderdeel van je lifestyle te maken. Ook in een druk bestaan.
Michael Mosley beschrijft in zijn boek dat hij op een bepaalt moment over gegaan is op 1 vastendag per week toen hij zijn optimale gewicht had bereikt. Daarmee kon hij het gewicht eenvoudig op peil houden.
Om welk poeder gaat het nu eigenlijk?
(Op te vragen via wim@ccgforum.com).
Biocoherence Nederland BV komt in de loop van januari exclusief met een prachtige product op de markt. In een volgende blog meer over de indrukwekkende samenstelling van dit “whole food dietary supplement powder” en verder volgt nog een blog over de mogelijke valkuilen. Werkt deze methode bij iedereen? En als dat niet zo is, waar zou dat dan door kunnen komen?
Kosten:
Voor de berekening wat de hiervoor beschreven werkwijze kost maak ik gebruik van gegevens van het NIBUD:
Het NIBUD heeft in samenwerking met het Voedingscentrum een onderzoek gedaan;
Natuurlijk kunnen we nu een betoog opzetten over de definitie van “een verantwoord voedingspakket”, want gezien de reputatie van het Voedingscentrum heb ik er weinig vertrouwen in dat we daar een zelfde definitie hanteren, maar goed, laten we voor dit moment maar gewoon even uitgaan van de door hun geproduceerde cijfers. Houd er rekening mee dat een verantwoord eetgedrag dat gedeeltelijk of geheel uit biologische producten bestaat zeker duurder is.
In mijn voorgestelde variant op het 2.5 Vasten Dieet vervalt er bij 2 vastendagen per week gemiddeld per maand 30x een ontbijt, 8x een lunch en 8x een warme maaltijd, de tussendoortjes laat ik even buiten beschouwing.
Dit levert een besparing op van € 75,94 (uitgaande van een man van tussen de 14 en de 50 jaar én uitgaande van een ‘verantwoord voedingspakket’ in de visie van het Voedingscentrum). U kunt het zelf uitrekenen voor de vrouw of voor andere leeftijd categorieën.
Zonder korting zal het groene poeder ongeveer € 110,00 gaan kosten voor een zak van 1200 gram (1 maand dosering uitgaande van 1 maatschep per dag). Dat zou betekenen dat het volgens de bovengenoemde richtlijnen effectief maar € 110 – € 75,94 = € 34,06 per maand éxtra zou kosten, dat is € 1,13 per dag. Daarnaast bespaart het een gezond iemand de inname van extra supplementen én het levert een hoeveelheid fytonutriënten op van biologische herkomst vergelijkbaar met 7-10 porties groenten en fruit per dag. De meeste mensen mogen tegenwoordig blij zijn als ze 2 porties per dag halen.
Als we bedenken hoeveel kruiwagens biologische groenten en fruit er nodig is als je dezelfde hoeveelheid fytonutriënten m.b.v de juicer zou willen binnen krijgen dan is de besparing enorm. Daar komt nog bij dat het product bestaat uit poeder dat gemaakt is van alleen het gevriesdroogde sap en dus niet de pulp bevat die je met de juicer overhoudt en weggooit.
Van oudsher is het eind van het kalenderjaar een moment van bezinning en niet zelden ook van goede voornemens. Voor velen is het ook een periode van ten minste enkele vrije dagen, hoewel de feestdagen dit jaar vanuit dat perspectief niet erg gunstig vallen. We remmen even af, nemen wat meer rust. Verder is het rond de jaarwisseling heel gebruikelijk om elkaar ‘de beste wensen’ mee te geven. We wensen elkaar veel geluk, voorspoed en gezondheid toe.
Ik las recentelijk een boek waarvan ik jullieiets wil meegeven in deze eindejaarscolumn. Het beschrijft een thema dat volgens één van de recensenten een voorwaarde is voor “een gelukkig, gezond, energiek en productief leven”, namelijk slaap. Het gaat om “De slaaprevolutie – het belang van slaap, rust & herstel” van Arianna Huffington, hoofdredacteur van The Huffington Post.
Het is een degelijk geschreven boek van 300 pagina’s over slaap. En dan nog eens 48 pagina’s literatuurreferenties, ze heeft haar betoog goed onderbouwd. Ze begint met het beschrijven van ‘onze huidige slaaptekortcrises’. Want slaaptekort neemt inmiddels wereldwijd epidemische vormen aan. Zowel wat betreft de duur van de slaap als de kwaliteit ervan. En hoewel sinds de industriële revolutie slaap in brede kringen steeds meer als een tijdverspilling werd gezien, staat het biologische feit dat slaap de sleutel is tot gezondheid in het algemeen en mentale gezondheid in het bijzonder nog steeds als een paal boven water. Herstel vindt, als het goed is, plaats in de slaap. Het boek beschrijft de omvangrijke gevolgen van slaaptekort in het verkeer en de luchtvaart. Het effect van slaaptekort is zonder meer te vergelijken met een alcoholpromillage waarmee je in Nederland niet meer achter het stuur mag. Vervolgens beschrijft ze hoe er een complete slaapindustrie is ontstaan. Slaappillen in allerlei vormen en kleuren, maar ook allerlei middelen die ‘helpen’ om de vermoeidheid te overschreeuwen. Overmatig gebruik van koffie, smartdrugs, energiedrankjes etc. Burn-out begint de zoveelste beschavingsziekte te worden, hoewel het mij niet duidelijk is waarom het iets met ‘beschaving’ te maken zou hebben.
Via de geschiedenis en de wetenschap komt Arianna terecht bij een hoofdstuk over slaapstoornissen en de rol van dromen. Om vervolgens in deel 2 in haar boek toe te komen aan de aanpak van het in deel 1 beschreven omvangrijke probleem. En dat is belangrijk, want we moeten weer léren slapen. Er zijn namelijk allerlei factoren die positief dan wel negatief in werken op onze slaap. In hoofdstuk 9 gaat ze uitgebreid in op de negatieve factoren: licht en vooral het ‘blauwe licht’ van beeldschermen, een te warme slaapkamer, te weinig frisse lucht, de invloed van onvoldoende lichaamsbeweging, alcoholgebruik enzovoorts. Maar ook de invloed van voeding op slaap. Neurowetenschappers tonen aan de lopende band aan hoe groot de invloed is van onze darmen en onze voeding, op het functioneren van de hersenen.
Ook bespreekt ze de rol van hazenslaapjes en de invloed van jetlags en tijdzones. Slaap als het ultieme prestatie-bevorderende middel in de sportwereld en niet in de laatste plaats de dramatische effecten van elektronica in de directe omgeving van de slaapplek.
Al met al een zeer aanbevelenswaardig boek. Het verbeteren van de slaapkwaliteit is een inspanning die zich veelvuldig terugbetaald. We leven in een hectisch tijdperk met misschien wel de meeste chronische stress ooit. Dat maakt het belang van slaap alleen maar des te groter. Op de valreep van het nieuwe jaar wens ik iedereen daarom vooral een goed slaap-jaar toe.
(Eerder gepubliceerd in “Blik Op Zeewolde” Kerstspecial dec. 2016)
ccgforum.com 