De scheiding tussen lichaam en geest die methodisch tot uiting komt in de opbouw van de reguliere zorg in een ‘geestelijke gezondheidszorg’ en een meer technisch, lichamelijk gerichte medische zorg is een lastige en hardnekkige erfenis van het verleden. Dit leidt vaak en gemakkelijk tot een veel te eenzijdige benadering van klachten. Bij vermoeidheid en burnout is dat een veel voorkomend probleem. Als er lichamelijk klinisch geen relevante informatie te vinden is wordt de fysiologische kant (stofwisseling) gelijk maar helemaal buiten beschouwing gelaten. Bij burnout bijvoorbeeld, durf ik de stelling aan dat er áltijd (!) ook een fysiologische ontregeling is. Een ontregeling die doorgaans het “point of no return” gepasseerd is, wat betekent dat het lichaam niet ‘automatisch’ weer in de optimale toestand terug komt als je de omstandigheden maar even optimaliseert.
Een markant voorbeeld zag ik deze week in de praktijk. het betrof een jongedame met een al langer bestaand en hardnekkig slaapprobleem, hoge spierspanning en vermoeidheid.
Onderstaande grafiek toont een vergelijk tussen een meerdaagse (3 dagen) HRV meting van een half jaar geleden en recentelijk (gedurende 5 dagen). In die tussenliggende periode zijn er geen gerichte gedragsveranderingen geweest maar wel een behandeladvies dat gericht was op het herstel van de functie van diverse remmende neurotransmitters, waardoor zowel de hoeveelheid als de kwaliteit van het herstel en uiteraard, de slaap, zouden moeten verbeteren.
De herstel index gaat in die periode van 18% naar 48% terwijl we vanaf 60% de kwalificatie “goed” geven. Verder is de gemiddelde HRV (hartslagvariatie) gedurende de nacht van 32 ms (milliseconden) opgeschoven naar 54 ms. De gemiddelde HRV in de nacht is een directe maat voor de kwaliteit van het herstel en meer in het bijzonder van het functioneren van de 10e hersenzenuw, de Nervus Vagus, de hoofdbundel van de Parasympaticus tak van het Autonome zenuwstelsel (zie figuur hieronder).
Het slapen is significant verbeterd en ook de energie is beduidend beter dan een half jaar geleden.
Het verbeteren van gedrag kan voor herstel een noodzakelijke voorwaarde zijn, maar het optimaliseren van de interne fysiologie niet minder. Dat illustreert deze casus op treffende wijze.
Tijdens de uitzending van 21 maart jl. besteedde BNN aandacht aan het thema Burn-out. Het programma is terug te zien op: http://wqd.nl/jMrx
Sophie Hilbrand, die het programma zelf presenteert en tevens hoofdpersoon is vanwege de zelf doorgemaakte burn-out, interviewt diverse deskundigen over de relatie stress en burn-out en ze ondergaat een HRV meting om haar stress reacties in beeld te brengen. De in het programma genoemde cijfers, 1 op de 7 Nederlanders zou met burn-out geconfronteerd zijn, schetsen een weinig opwekkend beeld.
Als een terechte rode draad loopt door alle gesprekken het gebrek aan voldoende rustpunten in het hectische bestaan van veel mensen, als een hoofdoorzaak voor burn-out.
Elders op de blog heb ik er meer over geschreven. Wat ik graag opnieuw onder de aandacht wil brengen, een beeld zegt nu eenmaal meer dan duizend woorden, is de metafoor die de bekende hoogleraar stressfysiologie Bruce McEwen in dit verband heeft geïntroduceerd: de trek van de zalm.
Dit beeld blijft tot de verbeelding spreken omdat het alle ingrediënten bevat die met burn-out te maken hebben. Na een succesvolle trek naar het water waar de zalm ooit uit het ei is gekomen wordt er voor nageslacht gezorgd en daarna sterft de zalm.
“Death by Cortisol” is de pakkende conclusie van McEwen. De zalm sterft als gevolg van de schade die ontstaan is door een langdurige overproductie van stresshormonen. Het illustratieve van deze metafoor is o.a. dat het laat zien dat het prestatieniveau kennelijk een bijzonder slechte graadmeter is voor vitaliteit en gezondheid.
Juist daarom is het registreren van de balans tussen stress (activiteiten!) en herstel, ook bij mensen die druk zijn en nog volop in de running, zo belangrijk.
Ik zie dagelijks analyses langs komen van de Firstbeat HRV Assessment over periodes van ten minste 72 uur en het stemt niet tot optimisme. Ook tal van mensen die voor hun besef wel goed en voldoende slapen en zich energiek voelen kunnen desondanks een onvoldoende of zelfs slecht herstel hebben waardoor ze onwetend net als de zalm steeds meer reserves verbruiken en schade oplopen die vroeg of laat tot burn-out of ziekte zal leiden.
Een periodieke 72-96uurs HRV meting als APK is in deze hectische tijd, psychiater Dirk de Wachter noemde het in de TV uitzending een “ziekmakende wereld”, geen luxe voor een groep gezondheidsfanaten maar noodzaak voor iedereen die verder denkt dan de drukke agenda van vandaag. Ook hier is de steeds meer gebruikte term ‘Duurzame inzetbaarheid” een sleutelbegrip. Duurzaam inzetbaar blijf je pas als er gemiddeld gesproken een balans is tussen stress en herstel. Optimalisering van prestaties leidt tot duurzame inzetbaarheid, maximalisatie van prestaties tot uitputting en ziekte.
Onze maatschappij kent verontrustend veel ‘zalmen’.
Zoals ik in de vorige blog al heb aangegeven, zo’n product hebben we gevonden. Ik heb de proef op de som genomen en ben het 2.5 Vasten Dieet weer opnieuw gaan doen maar nu m.b.v. van dit ‘alles-in-één’ poeder.
Standaard verving ik mijn ontbijt door een glas sap (sinaasappel/citroen en water) gemengd met 40 gram van dit poeder. Daarnaast gebruikte ik dezelfde shake op de vastendagen ter vervanging van de warme maaltijden. Voor mij betekent dit dat ik op de vastendagen als regel overdag niet eet en dan tijdens de avondmaaltijd de shake neem. Enkele sinaasappels, 2 citroenen aangevuld met water levert samen met de 40 gram poeder (120 kCal) ongeveer 300 kCal op voor een hoeveelheid van 550 ml. Dit betekent dat ik, indien nodig, op die dagen nog 300 kCal ruimte heb om wat extra’s te nemen als dat nodig is. Af en toe heb ik daar behoefte aan maar veelal ook niet. Voor vrouwen betekent het dat ze naast die 300 kCal nog 200 kCal ruimte hebben. Voor sommige mensen is dit patroon niet op te brengen en dan hebben ze de mogelijkheid om bijvoorbeeld tijdens lunchtijd ca. 200 of 300 kCal extra in te nemen. Als voorbeeld: 2 gekookte eieren leveren slechts € 128 kCal op.
Voor mij werkt bovenstaande het best omdat ik geen hongergevoel ontwikkel op zo’n dag zolang ik niet eet.
Het leverde mij moeiteloos een gewichtsverlies op van ruim 15 kg in 3 maanden tijd.
Ik zeg met nadruk moeiteloos, want zo heb ik het ervaren. Niet hoeven nadenken over wat er op die dagen ’s avonds gegeten moest worden om binnen de maximale hoeveelheid van 600 kCal te blijven.
Het is mijn overtuiging dat iedere actie die tot doel heeft de normalisering van het lichaamsgewicht, te integreren moet zijn in het dagelijks leven, onderdeel moet worden van een lifestyle zodat het bereikte resultaat zonder veel inspanning blijvend kan worden bereikt. Het moet met andere woorden ‘duurzaam’ zijn. Dat is één van de grote voordelen van deze combi methode, het is eenvoudig tot onderdeel van je lifestyle te maken. Ook in een druk bestaan.
Michael Mosley beschrijft in zijn boek dat hij op een bepaalt moment over gegaan is op 1 vastendag per week toen hij zijn optimale gewicht had bereikt. Daarmee kon hij het gewicht eenvoudig op peil houden.
Om welk poeder gaat het nu eigenlijk?
(Op te vragen via wim@ccgforum.com).
Biocoherence Nederland BV komt in de loop van januari exclusief met een prachtige product op de markt. In een volgende blog meer over de indrukwekkende samenstelling van dit “whole food dietary supplement powder” en verder volgt nog een blog over de mogelijke valkuilen. Werkt deze methode bij iedereen? En als dat niet zo is, waar zou dat dan door kunnen komen?
Kosten:
Voor de berekening wat de hiervoor beschreven werkwijze kost maak ik gebruik van gegevens van het NIBUD:
Het NIBUD heeft in samenwerking met het Voedingscentrum een onderzoek gedaan;
Natuurlijk kunnen we nu een betoog opzetten over de definitie van “een verantwoord voedingspakket”, want gezien de reputatie van het Voedingscentrum heb ik er weinig vertrouwen in dat we daar een zelfde definitie hanteren, maar goed, laten we voor dit moment maar gewoon even uitgaan van de door hun geproduceerde cijfers. Houd er rekening mee dat een verantwoord eetgedrag dat gedeeltelijk of geheel uit biologische producten bestaat zeker duurder is.
In mijn voorgestelde variant op het 2.5 Vasten Dieet vervalt er bij 2 vastendagen per week gemiddeld per maand 30x een ontbijt, 8x een lunch en 8x een warme maaltijd, de tussendoortjes laat ik even buiten beschouwing.
Dit levert een besparing op van € 75,94 (uitgaande van een man van tussen de 14 en de 50 jaar én uitgaande van een ‘verantwoord voedingspakket’ in de visie van het Voedingscentrum). U kunt het zelf uitrekenen voor de vrouw of voor andere leeftijd categorieën.
Zonder korting zal het groene poeder ongeveer € 110,00 gaan kosten voor een zak van 1200 gram (1 maand dosering uitgaande van 1 maatschep per dag). Dat zou betekenen dat het volgens de bovengenoemde richtlijnen effectief maar € 110 – € 75,94 = € 34,06 per maand éxtra zou kosten, dat is € 1,13 per dag. Daarnaast bespaart het een gezond iemand de inname van extra supplementen én het levert een hoeveelheid fytonutriënten op van biologische herkomst vergelijkbaar met 7-10 porties groenten en fruit per dag. De meeste mensen mogen tegenwoordig blij zijn als ze 2 porties per dag halen.
Als we bedenken hoeveel kruiwagens biologische groenten en fruit er nodig is als je dezelfde hoeveelheid fytonutriënten m.b.v de juicer zou willen binnen krijgen dan is de besparing enorm. Daar komt nog bij dat het product bestaat uit poeder dat gemaakt is van alleen het gevriesdroogde sap en dus niet de pulp bevat die je met de juicer overhoudt en weggooit.
In een poging om aan het dilemma uit de voorgaande blog te ontkomen heb ik mij gewend tot het maken van gezonde smoothies. U kent dat wel, net zoals veel Nederlanders hebben we een Juicer aangeschaft. Wellicht heeft u er zelf ervaring mee.
Het leek me een ideale oplossing, gewoon een gezonde drank, boordevol fytonutriënten en andere nuttige stoffen als vitamines en mineralen, enzymen etc. i.p.v. een hoop gedoe met de warme maaltijden op de vastendagen. Net als vele anderen ben ik enthouisast van start gegaan. Boeken aangeschaft met ‘recepten’, naar de winkel om biologische groente en fruit te kopen (uiteraard biologisch want het wordt allemaal rauw verwerkt en je wilt al die pesticioden niet in je kleurige sapje hebben), vervolgens schrikken bij de de kassa, maar goed, het is voor een goed doel; je gezondheid.
Thuis aan het werk, voorbereidingen treffen, juicen, de boel weer schoonmaken (dat viel vies tegen) en vervolgens genieten van een vers geperst multi-sapje. Eén en al gezondheid. En dan ben je nog maar een dag op weg. Nog 364 te gaan.
Wat ik over het hoofd had gezien was, dat dit, naast hetzelfde probleem van het caloriën tellen, een zodanige dagelijkse klus was dat ik er niets mee opschoot en alleen maar meer tijd kwijt was en meer kosten moest maken.
Zoals in zoveel huishoudens verdween de juicer naar een kast en enkele weken later was het alweer historie.
Parrallel aan dit proces was ik al enige tijd op zoek naar een “alles-in-één’ product voor mijn ex-patiënten. Veel patiënten die afscheid nemen na een doorlopen behandeltraject vragen me wat ze zouden kunnen doen om de herwonnnen gezondheid te behouden zónder levenslang dagelijks allerlei supplementen in de vorm van pillen of capsules te moeten blijven slikken. Natuurlijk verwijs ik dan naar het reeds eerder besproken belang van voldoende slaap en de voorwaarden voor een optimaal herstel, gezonde voeding en voldoende beweging alsmede het belang van een juiste balans tussen inspanning en ontspanning. Maar vandaag de dag is een extra aanvulling op de dagelijkse voeding, ondanks alle bronnen die het tegendeel beweren, in mijn overtuiging geen overbodige luxe.
En dat product heb ik gevonden en het vormde een uitstekende en effectieve oplossing voor mijn dilemma. Daarover meer in de volgende blog.
Als amateur natuurfotograaf heeft licht een bijzondere betekenis voor mij. Uiteindelijk betekent fotografie ‘schrijven met licht’. Wie bij natuurlijk licht fotografeert weet hoezeer een goede foto afhankelijk is van het juiste licht. Maar dat terzijde. De betekenis van licht is zondermeer heel veel breder dan dit.
‘Licht is leven’ dat weten we allemaal. De invloed van licht op onze stemmingen is voor veel mensen een realiteit waar we niet omheen kunnen, zeker in een land als Nederland. Licht heeft een enorme invloed op onze stofwisseling. De Wake-up lamp i.p.v. de traditionele wekker is daar een mooie praktische toepassing van.
Daarnaast is licht in de natuur ook een belangrijk communicatiemiddel. In het maart nummer van de Nederlands/Belgische uitgave van National Geographic staat een prachtig artikel over dit fenomeen onder de titel “Lichtspel in de natuur”. Wist u bijvoorbeeld dat er ruim negentig soorten schimmels zijn die ’s avonds licht geven? Licht als communicatiemiddel in de diepzee levert fascinerende en onwerkelijke beelden op. En wie kent er niet het Vuurvliegje of de Zeevonk, een lichtgevende algen soort die in de zomer de golven in de branding schitterend kunnen doen oplichten.
Maar er is meer. Dat licht ook een belangrijk communicatiemiddel is in het lichaam van mens en dier is voor de meesten nieuw. Dit is geen licht dat we met ons blote oog of met eenvoudige optische hulpmiddelen kunnen zien. Het is “ultra zwak licht” dat alleen met hoogwaardige technologie en dankzij computers waarneembaar gemaakt kan worden.
In de natuurkunde stelt men dat licht is opgebouwd uit fotonen, zogenaamde ‘lichtdeeltjes’. Onderwerp apart waarom hier van ‘deeltjes’ gesproken wordt, maar dat laten we maar even rusten.
De hoeveelheid energie in een foton bepaalt wat voor soort licht we hebben. Zo spreken we bijvoorbeeld van ultraviolet licht, infrarood licht etc. Om met de woorden van de Nederlander dr. Roel van Wijk, wereldwijd bekend vanwege zijn baanbrekend werk op het vlak van licht in levende systemen, te spreken: “Als het mogelijk zou zijn om in de dichte levende massa te kunnen kijken zouden we een voortdurende flikkering kunnen waarnemen.
Het licht dat in levende systemen bestaat en daaruit ook kan ontsnappen wordt aangeduid met de term biofotonen. Het zijn fotonen waarin informatie van de bron, het levende systeem, voorkomt.”
En juist die informatie is zo belangwekkend. Hoewel het aantal onderzoekers dat zich wereldwijd met dit opwindende fenomeen bezighouden beperkt is wordt er belangrijke vooruitgang geboekt. Er is steeds meer onderzoek naar de invloed van stress, evenwichtigheid, harmonie en gezondheid op deze licht-informatie van het organisme. En de uitkomsten zijn veelbelovend.
Er is in deze tijd een groeiend besef bij overheden en beleidsmakers maar ook bij de bevolking, dat je in gezondheid moet investeren door voldoende beweging, ontspanning, de juiste voeding, voldoende slaap etc. Maar om te weten of de inspanningen ook echt zinvol zijn, d.w.z. in het individuele geval leiden tot een toename van gezondheid is betrouwbaar meten een voorwaarde. Fotonenmeting heeft daarin de toekomst.
(Eerder gepubliceerd in “Blik op Zeewolde” maart 2015)
ccgforum.com 