Just another WordPress.com weblog

Categorie archief: Slaapproblemen


door Een reactie plaatsen

Herstel is niet alléén afhankelijk van gedrag

De scheiding tussen lichaam en geest die methodisch tot uiting komt in de opbouw van de reguliere zorg in een ‘geestelijke gezondheidszorg’ en een meer technisch, lichamelijk gerichte medische zorg is een lastige en hardnekkige erfenis van het verleden. Dit leidt vaak en gemakkelijk tot een veel te eenzijdige benadering van klachten. Bij vermoeidheid en burnout is dat een veel voorkomend probleem. Als er lichamelijk klinisch geen relevante informatie te vinden is wordt de fysiologische kant (stofwisseling) gelijk maar helemaal buiten beschouwing gelaten. Bij burnout bijvoorbeeld, durf ik de stelling aan dat er áltijd (!) ook een fysiologische ontregeling is. Een ontregeling die doorgaans het “point of no return” gepasseerd is, wat betekent dat het lichaam niet ‘automatisch’ weer in de optimale toestand terug komt als je de omstandigheden maar even optimaliseert.

Een markant voorbeeld zag ik deze week in de praktijk. het betrof een jongedame met een al langer bestaand en hardnekkig slaapprobleem, hoge spierspanning en vermoeidheid.

Onderstaande grafiek toont een vergelijk tussen een meerdaagse (3 dagen) HRV meting van een half jaar geleden en recentelijk (gedurende 5 dagen). In die tussenliggende periode zijn er geen gerichte gedragsveranderingen geweest maar wel een behandeladvies dat gericht was op het herstel van de functie van diverse remmende neurotransmitters, waardoor zowel de hoeveelheid als de kwaliteit van het herstel en uiteraard, de slaap, zouden moeten verbeteren.

Herstel verbetering.CCGFORUM.030818

De herstel index gaat in die periode van 18% naar 48% terwijl we vanaf 60% de kwalificatie “goed” geven. Verder is de gemiddelde HRV (hartslagvariatie) gedurende de nacht van 32 ms (milliseconden)  opgeschoven naar 54 ms. De gemiddelde HRV in de nacht is een directe maat voor de kwaliteit van het herstel en meer in het bijzonder van het functioneren van de 10e hersenzenuw, de Nervus Vagus, de hoofdbundel van de Parasympaticus tak van het Autonome zenuwstelsel (zie figuur hieronder).

ANS

Het slapen is significant verbeterd en ook de energie is beduidend beter dan een half jaar geleden.

Het verbeteren van gedrag kan voor herstel een noodzakelijke voorwaarde zijn, maar het optimaliseren van de interne fysiologie niet minder. Dat illustreert deze casus op treffende wijze.


door Een reactie plaatsen

Wat kunnen bijwerkingen u vertellen & wat betekent ‘veilig tijdens de zwangerschap’?

Het is geen nieuws dat de meeste, zo niet alle, reguliere geneesmiddelen bijwerkingen hebben. Het is de bedoeling dat deze ook vermeld staan in de bijsluiter.

De oorzaak van bijwerkingen is gelegen in het gegeven dat reguliere medicijnen als regel onnatuurlijke, chemische en dus lichaamsvreemde stoffen betreffen die bepaalde effecten afdwingen. Alleen zó kan de farmaceut claimen dat er een patent-waardige ontdekking is gedaan en kunnen de verdiensten voor een bepaalde periode afgeschermd worden van concurrenten. Iets wat in de natuur al voorhanden is kun je namelijk niet patenteren.

Een voorbeeld: een te hoge calcium concentratie ín de cellen kan o.a. leiden tot hoge bloeddruk. Dús ontwikkelen farmaceuten zgn. calcium-channel-blockers. Chemische verbindingen die de kanaaltjes in de celwand, waarlangs het calciumtransport van buiten de cel naar binnen plaats vindt, blokkeren. Dat dit calcium transport in belangrijke mate veroorzaakt wordt door een te lage concentratie magnesium ín de cel en dat dús het optimaliseren van de magnesiumconcentratie in de cel een veel goedkoper,  logischer en natuurlijke oplossing is, wordt dan vanuit financieel oogpunt oninteressant.

Tegelijk kunnen bijwerkingen belangrijke informatie inhouden. Laten we als voorbeeld een veel gebruikte maagzuurremmer gebruiken (behorende tot de groep van de zogemaagzuurnaamde “protonpompremmers”. Ter informatie: maagzuurremmers zijn de meest verkochte groep geneesmiddelen ter wereld. Daaruit kunnen we afleiden dat ze heel erg veel worden voorgeschreven en dat er vreselijk veel geld in die markt omgaat, maar dat terzijde.

Er is een groep mensen die deze maagzuurremmer gebruiken en vervolgens last van slapeloosheid krijgen. Alleen dat gegeven al illustreert dat het chemische stofje behalve een effect op de productie van maagzuur (remmen van de protonpomp) nog meer kan doen op heel andere niveaus in het lichaam. Slapeloosheid doet vermoeden dat er een bepaald effect in de hersenen optreedt. De vermelde bijwerking dat het middel bij de man borstvorming en impotentie kan veroorzaken geeft aan dat er ook interacties zijn met de geslachtshormonen, enz.how-sleep-troubles-lower-brain-volume

Waar het gebruik tijdens de zwangerschap betreft vermeldt de website Drugs.com dat dit  door ‘sommige experts’ als veilig moet worden beschouwd, want “Risk Summary: Epidemiologic studies have demonstrated that major malformative risks with use in pregnant patients are unlikely.” Ja u leest het goed, omdat het erg onwaarschijnlijk is dat het middel bij de ongeboren vrucht misvormingen geeft, wordt het als veilig gezien. De onderstaande korte casus illustreert evenwel dat het effect op het functioneren van de pasgeboren baby evenwel groot kan zijn.

Casus: baby (meisje) vanaf geboorte onvermogen om zich te ontspannen, veel krampen, slecht slapen, veel overstrekken, veel huilen en ontroostbaar. 2100715_wide

Moeder gebruikt al 8 jaar de hiervoor bedoelde maagzuurremmer en ook tijdens de zwangerschap (een speciale versie die veilig zou zijn tijdens de zwangerschap). Alles wijst erop, en het behandelresultaat bewijst het ondubbelzinnig, dat deze klachten het gevolg zijn van een verstoring bij de baby die ontstaan is door het gebruik van de maagzuurremmer van de moeder tijdens de zwangerschap.

Prof. György Csaba heeft met zijn onderzoeksgroep uitvoerig onderzocht en beschreven hoezeer lichaamsvreemde stoffen in de vroege fase van een mensenleven voor levenslange verstoringen kunnen zorgen.

Er is een goedkope, eenvoudige en bijzonder effectieve manier van behandelen om deze gevolgen alsnog te herstellen (voor informatie: wim@ccgforum.com), ik noem het ‘resetten’. De ouders beschrijven het effect als een metamorfose.

“Veilig voor gebruik tijdens de zwangerschap” heeft maar een zeer beperkte betekenis en sluit zeker niet uit dat de baby ter wereld komt met een ontregeling van diverse functies waarvan nog maar de vraag is of die ontregeling zich spontaan ooit gaat herstellen. Het baanbrekende werk van Csaba c.s. geeft weinig redenen om hier optimistisch over te zijn.


door Een reactie plaatsen

De beste slaap-wensen

Van oudsher is het eind van het kalenderjaar een moment van bezinning en niet zelden ook van goede voornemens. Voor velen is het ook een periode van ten minste enkele vrije dagen, hoewel de feestdagen dit jaar vanuit dat perspectief niet erg gunstig vallen. We remmen even af, nemen wat meer rust. Verder is het rond de jaarwisseling heel gebruikelijk om elkaar ‘de beste wensen’ mee te geven. We wensen elkaar veel geluk, voorspoed en gezondheid toe.

Ik las recentelijk een boek waarvan ik jullie  iets wil meegeven in deze eindejaarscolumn. Het beschrijft een thema dat volgens één van de recensenten een voorwaarde is voor “een gelukkig, gezond, energiek en productief leven”, namelijk slaap. Het gaat om “De slaaprevolutie – het belang van slaap, rust & herstel” van Arianna Huffington, hoofdredacteur van The Huffington Post.

the-sleep-revolution-final-cover-image-small

Het is een degelijk geschreven boek van 300 pagina’s over slaap. En dan nog eens 48 pagina’s literatuurreferenties, ze heeft haar betoog goed onderbouwd. Ze begint met het beschrijven van ‘onze huidige slaaptekortcrises’. Want slaaptekort neemt inmiddels wereldwijd epidemische vormen aan. Zowel wat betreft de duur van de slaap als de kwaliteit ervan. En hoewel sinds de industriële revolutie slaap in brede kringen steeds meer als een tijdverspilling werd gezien, staat het biologische feit dat slaap de sleutel is tot gezondheid in het algemeen en mentale gezondheid in het bijzonder nog steeds als een paal boven water. Herstel vindt, als het goed is, plaats in de slaap. Het boek beschrijft de omvangrijke gevolgen van slaaptekort in het verkeer en de luchtvaart. Het effect van slaaptekort is zonder meer te vergelijken met een alcoholpromillage waarmee je in Nederland niet meer achter het stuur mag. Vervolgens beschrijft ze hoe er een complete slaapindustrie is ontstaan. Slaappillen in allerlei vormen en kleuren, maar ook allerlei middelen die ‘helpen’ om de vermoeidheid te overschreeuwen. Overmatig gebruik van koffie, smartdrugs, energiedrankjes etc. Burn-out begint de zoveelste beschavingsziekte te worden, hoewel het mij niet duidelijk is waarom het iets met ‘beschaving’ te maken zou hebben.

Via de geschiedenis en de wetenschap komt Arianna terecht bij een hoofdstuk over slaapstoornissen en de rol van dromen. Om vervolgens in deel 2 in haar boek toe te komen aan de aanpak van het in deel 1 beschreven omvangrijke probleem. En dat is belangrijk, want we moeten weer léren slapen. Er zijn namelijk allerlei factoren die positief dan wel negatief in werken op onze slaap. In hoofdstuk 9 gaat ze uitgebreid in op de negatieve factoren: licht en vooral het ‘blauwe licht’ van beeldschermen, een te warme slaapkamer, te weinig frisse lucht, de invloed van onvoldoende lichaamsbeweging, alcoholgebruik enzovoorts. Maar ook de invloed van voeding op slaap. Neurowetenschappers tonen aan de lopende band aan hoe groot de invloed is van onze darmen en onze voeding, op het functioneren van de hersenen.

1790366_master_4x3

Ook bespreekt ze de rol van hazenslaapjes en de invloed van jetlags en tijdzones. Slaap als het ultieme prestatie-bevorderende middel in de sportwereld en niet in de laatste plaats de dramatische effecten van elektronica in de directe omgeving van de slaapplek.

Al met al een zeer aanbevelenswaardig boek. Het verbeteren van de slaapkwaliteit is een inspanning die zich veelvuldig terugbetaald. We leven in een hectisch tijdperk met misschien wel de meeste chronische stress ooit. Dat maakt het belang van slaap alleen maar des te groter. Op de valreep van het nieuwe jaar wens ik iedereen daarom vooral een goed slaap-jaar toe.

(Eerder gepubliceerd in “Blik Op Zeewolde” Kerstspecial dec. 2016)


door Een reactie plaatsen

Internationale Dag van de slaap

Heartbeat-image-transparent-add-textRelax

Morgen is het de internationale Dag van de slaap. Dat doet vermoeden dat er een probleem is rondom slaap dat ruim aandacht verdient. Volgens ArboNed hebben tenminste 30% van de werknemers in Nederland last van slaapproblemen. Bij werknemers in ploegendiensten ligt het percentage nog hoger: tussen de 42 en 68%. Slaapproblemen, aldus ArboNed, kosten de Nederlandse economie zo’n 4,5 miljard euro per jaar.

Deze cijfers liegen er niet om. In werkelijkheid is het probleem echter nog veel groter. Want het gaat hier om mensen die slaapproblemen ervaren.

De slaap is onze belangrijkste herstelperiode. Overdag staat ons lichaam in de actieve stand, we verbruiken energie, we teren in op onze reserves en er treedt slijtage op. Daar moet voldoende hoogwaardig herstel tegenover staan, en dat vindt als regel plaats in de nacht.

Echter, er zijn ook mensen die wél slapen en toch onvoldoende of zelfs slecht herstellen. Deze mensen zijn zich dus niet bewust van een probleem betreffende de slaap.

Het belang van voldoende herstel, of het nu al of niet samengaat met slecht slapen of niet, is evident. Als energie uitgaven niet voldoende gecompenseerd worden door energie inkomsten ontstaat er een energie-kredietcrises. We teren in op de reserves, we verouderen sneller en onze prestaties worden minder. Niet alleen onze prestaties lijden eronder maar ook neemt de kans op disfunctioneren en uiteindelijk chronische ziektes toe. We spreken veel over stress tegenwoordig, maar ten diepste gaat het om de vraag of er naast de totale stressdruk voldoende écht herstel is.

Om te zien óf we voldoende herstellen in de slaap en zo niet, of dat mogelijk verband houdt met onze levensstijl is van fundamenteel belang voor het gericht aanpakken van dit probleem en voor het verbeteren van onze conditie en prestaties. De 72uurs HRV (hartslagvariatie) meting van Firstbeat is een uitstekende tool om inzicht te krijgen in uw persoonlijk herstel.

Juist ook voor mensen in ploegendiensten, nachtverpleegkundigen en vliegend personeel is inzicht in de balans tussen activiteiten en herstel van cruciaal belang voor gezondheid en optimale prestaties.

Voor meer informatie: www.biocoherence.eu of www.firstbeat.com


door Een reactie plaatsen

Haarmineralen analyse (HMA) & 72uurs HRV meting nu ook voor breed publiek beschikbaar.

apples-heart-healthy-shutterstockAl enkele jaren krijg ik de vraag van mensen die niet ziek zijn, maar die wel willen werken aan een optimalisering van hun gezondheid of conditie, die gericht supplementen willen gebruiken of mensen die vage en medisch onbegrepen klachten hebben zoals vermoeidheid of ze de Haarmineralen analyse kunnen laten doen. Tot voor kort werd deze inzichtgevende test alleen beschikbaar gesteld via professionele praktijken op het gebied van de complementaire geneeskunde en daarmee was de test doorgaans alleen beschikbaar voor zieke mensen.

Dankzij Biocoherence is daar nu verandering in gekomen. De test, in een aangepaste rapportage, is nu ook beschikbaar voor gezonde mensen. Het maakt gerichte investering in je gezondheid mogelijk zonder dat dit gepaard hoeft te gaan met de hoge kosten van een intensief behandel/begeleiding traject.

Hetzelfde geldt voor de 72uurs Hartslagvariatie meting (HRV). Een wetenschappelijk uitstekend onderbouwde methode om inzicht te krijgen in de relatie tussen stress en herstel in het dagelijks leven. Er wordt veel gesproken over stress in deze moderne tijd en dat is begrijpelijk. De meeste mensen zijn ook wel in staat om stress veroorzakende factoren in hun dagelijks leven te benoemen. Toch leidt dat gemakkelijk af van waar het wérkelijk omgaat en dat is ‘herstel’. Je kunt nog zoveel stress hebben maar de hoeveelheid en de kwaliteit van het herstel dat er tegenover staat is bepalend voor de balans. Aangezien dit herstel voornamelijk plaats vindt in de slaap kunnen de meeste mensen niet goed beoordelen hoe het er werkelijk met hun herstel voorstaat. Slapen is niet synoniem met herstellen. Klassiek voorbeeld is het gebruik van het ‘slaapmutsje’ voor het slapen gaan, één of meerdere glazen van een alcoholische drank. Mensen doen dat omdat ze, naar eigen zeggen, er zo lekker van ontspannen en makkelijk in slaap vallen. Maar het gaat direct en meetbaar ten koste van het herstel gedurende de slaap.

De 72uurs HRV meting wordt uitgevoerd doormiddel van een super lichtgewicht (slechts 20 gr.) hartslagmonitor. Deze meet gedurende 72 uur wanneer en in welke mate iemand in de stress-modus of de herstel-modus staat.

BG2_body6


door Een reactie plaatsen

Slaapmutsje (Column BOZ jan. 2013)

De meeste mensen zullen bij het horen van de term ‘Slaapmutsje’ niet denken aan een gelijknamige bloem (Eschscholzia californica) die behoort tot de familie der Papaverachtigen, maar aan het bekende ‘afzakkertje’ de borrel of het glaasje wijn voor het slapen gaan. Het is een wijdverbreid misverstand dat een glaasje alcoholhoudend vocht voor het slapen gaan de slaap bevordert. Vandaar de naam ‘slaapmutsje’.

Alcohol verdooft je hersenen. Dit wordt veroorzaakt door het effect dat alcohol heeft op de overdracht van signalen in zenuwen en hersenen. Door deze verdoving verdwijnen bepaalde remmingen van de drinker. En hierdoor ontstaat gemakkelijk een gevoel van ontspanning. En veel mensen vallen hierdoor gemakkelijker in slaap.

De slaap is de belangrijkste herstelperiode van de mens. Sommige mensen hebben ook overdag momenten dat het lichaam in de herstel-stand komt, maar algemeen gesproken is de nacht veruit onze belangrijkste periode voor herstel en regeneratie.

Met behulp van wetenschappelijke analyse van de variatie in hartritme (HRV genoemd) kan een gedetailleerd beeld verkregen worden van de afwisseling tussen ‘activiteit of stress’ en ‘rust en regeneratie’. We hebben tegenwoordig de beschikking over een geavanceerde mobiele recorder (weegt slechts 25 gram) waarmee mensen 72 uur worden uitgerust. Na afloop kunnen we dan van minuut tot minuut terugzien of iemand in de stress-stand of in het herstel-stand functioneerde. Het geeft een ongekend helder beeld van de relatie tussen gedrag en gezondheid.

Bij mensen die ‘s avonds alcohol drinken zie je steevast eenzelfde patroon optreden: urenlang en soms zelfs de hele nacht, bevindt de slaper zich in de ‘stress stand’. Met andere woorden de persoon slaapt wel maar herstelt niet. Vooral voor regelmatige drinkers is dit een enorm probleem, want het betekent dat er roofbouw wordt gepleegd. Wél verbruik en slijtage en géén herstel en reparatie.

Ook het drinkgedrag onder jongeren, moet in dit licht als uitermate zorgelijk beschouwd worden. In een tijd waarin de hoeveelheid prikkels (informatie tijdperk) ongekend hoog zijn is de noodzaak voor herstel evident. Wanneer het hele weekend in het teken van alcohol staat is er zelfs in het vrije weekend géén herstel. Het gevolg laat zich raden.

 (Deze Column is gepubliceerd in jan. 2013 in “Blik op Zeewolde”.

 


door Een reactie plaatsen

Kankerpreventie (7)

In eerdere blogs over dit thema heb ik al benadrukt hoe belangrijk het is dat we een bepaalde balans nastreven in het leven. Eenvoudig gezegd, een balans tussen inspanning en ontspanning. Steeds weer blijkt dat in onze hectische tijd veel mensen het vermogen zijn kwijtgeraakt om duidelijk aan te voelen wat voort hen écht ontspanning is. 

Maar hoe onze dagen er ook uitzien, de meeste mensen zullen vooral afhankelijk zijn van het herstel gedurende de slaap. Zoals eerder opgemerkt is hierbij niet de vraag óf je slaapt alleen van belang, maar vooral de vraag of je voldoende herstelt tijdens de slaap. En dat laatste onttrekt zich doorgaans aan ons waarnemingsvermogen. 

Er is in de wetenschap veel onderzoek gedaan naar de relatie tussen de toestand van ons autonome zenuwstelsel, u weet wel de ‘actieve’ en de ‘rust’ modus, en hartslagvariatie. Met Hartslagvariatie bedoelen we de variatie in de intervallen tussen de hartslagen. Ook wel HRV genoemd (Heart Rate Variability).

 HRV-english

Het Finse bedrijf Firstbeat is er in geslaagd om de top te bereiken in de ontwikkeling van een geavanceerd, gebruikersvriendelijke monitor (slechts 20 gram) waarmee gedurende 3-5 dagen en nachten continu de HRV van iemand kan worden geregistreerd. Het Nederlandse bedrijf Biocoherence heeft dit systeem naar Nederland gehaald en dit geeft de mogelijkheid om in uiteenlopende situaties de HRV van mensen over een langere periode te meten. Doordat mensen gedurende de meetdagen ook een logboek van belangrijke activiteiten bijhouden kan in de analyse een mogelijke relatie tussen gedrag en de toestand van het autonome zenuwstelsel inzichtelijk worden gemaakt. Doordat de meting dag en nacht plaats vindt en zo mogelijk naast werkdagen ook altijd een vrije dag omvat kan een gedetailleerd inzicht verkregen worden in de toestand van ons lichaam in vrije tijd, werktijd en gedurende de slaap. Het is een buitengewoon mooie methode om inzicht te krijgen in de vraag of iemand goed hersteld in de slaap, in welke mate en hoe lang. En daarmee ook of de mate van herstel binnen een etmaal voldoende is ten opzichte van de activiteiten. Met andere woorden is er sprake van een positieve energiebalans of wellicht een negatieve energiebalans. In dat laatste geval teert iemand dus i9n op zijn/haar reserves. 

Graafinewcolournotxt2png

Doordat het logboek de activiteiten van de meetperiode weergeeft kan een eventuele relatie tussen gedrag en vitaliteit inzichtelijk worden gemaakt. Hierdoor kunnen gerichte adviezen worden gegeven met betrekking deze relatie. 

In een tijd waarin veel activiteit en hoogst haalbare lijkt te zijn dienen we ons weer bewust te worden van de biologische noodzaak tot afwisseling met rust en herstel Ook dienen we weer bewust te worden van de invloed van welke activiteiten het herstel bevorderen of juist tegenwerken. In bepaalde gevallen kan alleen al de keuze voor het tijdstip van een activiteit verstrekkende gevolgen hebben voor de mate van herstel. In z’n algemeenheid is sporten gezond, maar ’s avonds later op de avond geeft het in de regel een vermindering van het herstel in de slaap.

De 72uurs HRV meting kan in het kader van gezondheidsbevordering en ziektepreventie in het algemeen en in geval van kankerpreventie in het bijzonder een cruciale rol spelen omdat het mensen inzicht geeft, en daarmee concrete handvaten, om ook op gedragsniveau (lifestyle) gezonde keuzes te maken. 

Om weer even terug te grijpen op de metafoor van de spier, onze lifestyle dient zodanig te zijn dat we voorkomen dat er in toenemende mate een overbelasting ontstaat, hierdoor zouden we namelijk hypoxie in de hand werken en creëren we een klimaat in ons lichaam waarbij kankercellen gemakkelijk kunnen ontstaan en overleven. 

Eerder schreef ik een aantal Columns over ‘Vermoeidheid” (op deze webblog te lezen). Energie is en blijft een belangrijke graadmeter voor ons welzijn. Er is niets mis met ‘moe voelen’ na een intensieve werkdag, maar het dient wel ‘gezond moe’ te zijn, zoals een patiënt het laatst omschreef. En na een nacht slaap dienen we weer energiek te zijn. Doorgaande vermoeidheid is een signaal dat we nooit mogen negeren, ook niet wanneer het regulier medisch geen enkele aanwijsbare oorzaak heeft.

 


door 1 reactie

Moe (III) – Column BOZ juni 2014

Moe (III)

Dit is de afsluitende column over het thema ‘Moe’ en heeft als onderwerp ’Slaap’.

Al eerder heb ik de energiebalans genoemd, de balans tussen de energie-uitgaven en energie-inkomsten, het herstel. De belangrijkste herstelperiode is de slaap. Onderzoek heeft aangetoond dat de mens gemiddeld ten minste 30% hoogwaardige hersteltijd nodig heeft om de resterende 70% actief te kunnen zijn. We kunnen nog zoveel activiteiten hebben, zolang er voldoende herstel tegenover staat, kunnen we een positieve energiebalans hebben. Het omgekeerde bestaat uiteraard ook en komt verontrustend veel voor.

Kort geleden nog trok een groep slaapfysiologen, wetenschappers die zich in het bestuderen van de slaap hebben gespecialiseerd, aan de bel. Ze zijn verontrust over het gegeven dat de slaap in deze moderne tijd steeds meer onder druk komt te staan. Deels komt dat doordat mensen tekort slapen. We hebben gemiddeld ten minste 7 uur slaap per etmaal nodig. Maar voor een belangrijk gedeelte komt dit ook door een toename van activiteiten die een ongunstig effect hebben op het herstel tijdens de slaap.

Misschien denkt u nu dat dit voor u niet relevant is omdat u altijd prima slaapt. Daar zou ik niet zo zeker van zijn. Het punt is namelijk dat het niet alleen maar gaat over de vraag óf u slaapt maar vooral of u voldoende herstélt tijdens de slaap. En dat laatste is allerminst vanzelfsprekend.

Een prachtige methode om hier meer inzicht in te krijgen is de HRV methode. Mensen dragen daarbij 72 uur een superlichtgewicht monitor van 20 gram op het lichaam. Middels twee op het lichaam geplakte electroden wordt continu de hartslagvariatie geregistreerd. Dit laat na afloop van moment tot moment zien of iemand in de actieve (stress)modus of in de rust (herstel)modus stond. Doordat er ook ’s nachts gemeten wordt, kan ook worden bepaald of iemand in de slaap in de herstelmodus komt, hoe lang en in welke mate.

Omdat die mensen ook een logboek van activiteiten bij houden gedurende de meetperiode, is ook te zien of er een relatie is tussen een verstoorde energiebalans en verschillende activiteiten. Factoren als alcoholgebruik ’s avonds, intensief sporten, een copieuze maaltijd, beiden later op de avond, en beeldschermwerk voor het naar bed gaan, zijn voorbeelden van gedragingen die ten koste gaan van het herstel tijdens de slaap.

Niet voor niets is vermoeidheid de meest voorkomende klacht in ons land, en vele andere westerse landen. Verontrustend is het dat het steeds vaker bij steeds jongere mensen en kinderen voorkomt. Jongeren die de HRV meting ondergaan vertonen niet zelden al een negatieve energiebalans. Concreet betekent dit dat ze al op jonge leeftijd interen op hun reserves. En dat is zorgelijk!

Meer dan ooit is er de behoefte aan rustmomenten met weinig prikkels.

 

(Deze Column is gepubliceerd in het juni-nummer van “Blik op Zeewolde”)

 

 

 

 


door Een reactie plaatsen

Moe (II) – Column BOZ mei 2014

Moe (II)

Net als een boekhoudkundige balans zouden we kunnen zeggen dat het menselijk lichaam een soort energiebalans heeft. We hebben te maken met uitgaven, zeg maar ’activiteiten’, en inkomsten. Bij dit laatste moet u denken aan alles wat gericht is op onderhoud en herstel, zoals slaap, ontspanning, eten en drinken, etc. Voor een positieve energiebalans zijn meer ’inkomsten’ dan ’uitgaven’ nodig.

De energie-uitgaven kunnen we ook samenvatten onder de noemer ’stress’. Dat heeft dan uiteraard een veel bredere definitie dan doorgaans verondersteld wordt. Stress is dan alles wat een verstoring teweeg brengt in ons lichaam en wat een reactie vereist om daar mee om te gaan. Zo onderscheiden we voedingsstress (verkeerde voeding), lifestyle stress, bewegingsstress (te weinig, teveel of verkeerd bewegen), milieustress, chemische stress, maar uiteraard ook psychische en sociale stress etc.

Stress is dus ook zeker niet alleen maar slecht. Alleen een teveel aan stress is slecht. Ook hier geldt, er is niets mis met uitgaven als er maar gelijk of meer inkomsten tegenover staan. Balans, daar draait het om.

Naast de schildklier is er een tweede hormoonklier die hier een centrale rol speelt, de bijnieren. Het zijn twee kleine kliertjes die gelegen zijn bovenop de nieren, vandaar de naam. De stresshormonen adrenaline en cortisol worden onder andere hier geproduceerd. 

Eenvoudig gezegd kun je stellen dat de bijnieren ons helpen goed om te gaan met stress. Het zijn onze ’overlevingsklieren’ bij uitstek. Uw veerkracht, energie, uithoudingsvermogen, etc. zijn in hoge mate afhankelijk van een goede bijnierfunctie.

In de stressfysiologie onderscheiden we acute en chronische stress. De eerste komen we vooral in het dierenrijk tegen. Een zebra die net ontsnapt is uit de klauwen van een hongerige leeuwin, staat een kwartier later weer rustig te grazen, alsof er niets is gebeurd. De bekende wetenschapper en stress-deskundige Robert M. Sapolsky schreef daarover zijn spraakmakende boek ‘Waarom krijgen zebra’s geen maagzweer?’ (http://bit.ly/1j8UnFq). Precies, omdat ze vooral acute stress hebben. Mensen, zeker mensen in onze westerse wereld, hebben vooral last van chronische stress.

Dit leidt in veel gevallen tot een soort uitputting van de bijnieren. Een syndroom dat door de reguliere geneeskunde niet wordt erkend en onderkend. Daar kent men alleen Ziekte van Addison als een voorbeeld van een ernstige onderfunctie van de bijnieren. Voor meer informatie verwijs ik naar het boek van James L. Wilson ‘Bijnieruitputting. (http://bit.ly/1jGYk8V).

De gevolgen kunnen zeer uiteenlopend zijn, maar samenvattend kan gesteld worden dat dit syndroom gekenmerkt wordt door een verminderde belastbaarheid. Vermoeidheid is een prominent kenmerk van bijnieruitputting. Maar ook aandoeningen als allergieën, weerstandsproblemen, hypoglycemie, diabetes, auto-immuunziektes of verslavingen hangen in veel gevallen samen met een verminderde bijnierfunctie.

‘Spreken is zilver en zwijgen is stress’ (Hugo Olaerts).

 

(Deze Column is gepubliceerd in het mei-nummer van “Blik op Zeewolde”)


door Een reactie plaatsen

Kankerpreventie (4)

Wat voor een individuele (spier)cel geldt, gaat op voor het organisme in z’n totaliteit. Voor gezond functioneren is er een bepaalde balans nodig tussen processen die het lichaam energie kosten, die slijtage en verbruik van reserves opleveren én processen die zorgen voor de instandhouding van het organisme, die zorgen voor regeneratie en de opbouw van reserves. Dit is net zo’n basale wetmatigheid als het boekhoudkundige principe dat er evenwicht (vandaar de naam ‘Balans’) moet zijn tussen uitgaven en inkomsten. Deze balans is in de moderne westerse wereld steeds meer uit beeld geraakt. Maar net zo min als je de zwaartekracht kunt ontkennen of negeren kun je dit biologische principe zonder schade aan de kant zetten.

In het prachtige artikel “Het nut van niksen” beschrijft de journaliste Lucienne van Eck hoezeer deze balans in het dierenrijk als basaal gegeven aanwezig is. Maar in een tijd dat de economische, door de mens bedachte wetten, de overhand lijken te hebben, waarin er 24/7 informatiestromen zijn en we, als we geen grenzen stellen, altijd en overal bereikbaar zijn, komt rust en herstel steeds meer onder druk te staan. Natuurlijke ritmes worden massaal genegeerd, niet voor niets hebben 30% van de mensen in de westerse wereld slaapproblemen en een nog groter aantal weet niet dat ze het hebben. Ik kom op het thema slaap later terug, maar ‘slapen’ en ‘herstellen’ zijn al lang geen synoniemen meer, terwijl dat wél zo zou behoren te zijn. Wanneer je op de vraag hoe het gaat kunt antwoorden met ‘druk’ dan behoor je al snel tot een groep geslaagde mensen. Stel je voor dat je zegt dat je het ‘rustig’ hebt, dan maakt de gemiddelde vraagsteller zich toch echt zorgen.

Begrippen als 24uurs economie, winstmaximalisatie, toename van werkstress e.d. illustreren allen dat we leven in een prestatiesamenleving. Een wereldwijde kredietcrises toont dat we het oude en nuchtere principe van onze voorouders “wat je niet hebt kun je ook niet uitgeven” met voeten hebben getreden. Vroeg of laat betaal je daar een prijs voor, zo ook op het vlak van gezondheid.

We leven tegenwoordig massaal ook qua gezondheid op krediet. Bij de meeste mensen gaat er meer uit dan er aan herstel plaats vindt. Dankzij reserves houden velen dat jarenlang vol, maar het houdt een keer op. Het is alsof de maandelijkse uitgaven veel hoger zijn dan de inkomsten maar het tekort wordt bijgepast vanuit een lening. Ogenschijnlijk is er evenwicht maar iedereen begrijpt dat dit niet zo is. En zeker als de betroffen persoon verzuimt om op het saldo van de lening te kijken, komt het als een schok als de limiet bereikt is.

Bij het voorbeeld van de spier zagen we dat er een hypoxie toestand optrad als de belasting (=stress) groter was dan de belastbaarheid doordat er geen herstelmomenten waren. Wat in het klein geldt gaat ook in het groot op. En aangezien de stressdruk in onze moderne tijd erg hoog is, zouden rust en herstelmomenten meer dan ooit alle aandacht moeten verdienen.

Wat we dan onder “stress” verstaan, komt in het volgende blog aan de orde.