Naast de enige primaire oorzaak van kanker (zie vorige blog) zijn er tal van secundaire oorzaken te benoemen. Een aantal daarvan zullen ook de revue passeren, maar daarover later meer.

Laten we de ontdekking van Otto Warburg als uitgangspunt nemen en naar een wat hoger niveau tillen. We verlaten de pathologie (ziektetoestand) en we maken de overstap naar de fysiologie (de normale levensverrichtingen in het lichaam). Een voor de hand liggende vraag om mee te beginnen is: Komt het hypoxie proces ook voor als onderdeel van de normale fysiologie, m.a.w. komt het bij gezonde personen voor en zo ja, wanneer?

De Engelstalige aanduiding “Hypoxic Training” levert op Google al snel 717.000 hits op. Hypoxie is in de sport dus bepaalt geen onbekend begrip. Als we ons in het navolgende even tot de fysiologie van de spier beperken kunnen we constateren dat de spiercel twee stofwisselingsroutes kent om aan energie te komen. In een eerdere blog is dat al even genoemd. De aerobe stofwisseling (met zuurstof) en de anaerobe stofwisseling (zonder zuurstof, hypoxie toestand). Conditietraining in de duursport is er voor bedoeld om het lichaam zodanig te trainen dat het zo lang mogelijk topprestaties kan leveren in de aerobe toestand. Dat betekent namelijk dat de spieren niet verzuren.

De fysiologie die hierbij betrokken is mag complex genoemd worden. Hart-long werking, doorbloeding, zuurstoftransport e.a. spelen daarbij allemaal een rol, maar dat is nu even niet waar het primair om gaat.

Stel voor dat u de stap neemt om naar een sportschool te gaan om aan uw conditie te werken en de trainer wil eerst enige testjes doen om een indruk te krijgen van uw conditie. Dan zou een voor de hand liggende test kunnen zijn dat hij/zij u met uw rug tegen de muur laten steunen terwijl u langzaam door de knieën zakt. U neemt een houding aan alsof u op een stoel zit, alleen ontbreekt de stoel. De bovenbeenspieren moeten een constante kracht leveren om u in deze positie te houden. De trainer klokt met een stopwatch de tijd dat u dit volhoudt. Afhankelijk van uw conditie gaan de spieren al snel pijn doen, ze verzuren. Op enig moment is de pijn zodanig dat u het opgeeft. De stopwatch wordt stil gezet. Doordat de bovenbeen spieren een constante forse arbeid moeten leveren zonder dat ze tussentijds kunnen ontspannen komt de doorbloeding naar de spier tijdelijk op een heel laag pitje te staan en daarmee de aanvoer van glucose en zuurstof. De spier schakelt over op de anaerobe stofwisseling, u wilt het tenslotte wel even volhouden, en er wordt lactaat (melkzuur) geproduceerd. De spier verzuurt, en dat doet pijn. De spier is al snel in een hypoxie toestand beland.

Deze hypoxie toestand is ontstaan doordat er geen tussentijdse ontspanningsmomenten waren voor de spier. Ontspanningsmomenten waarbij er weer volop vers bloed de spier instroomt, om de spier van glucose en zuurstof te voorzien. Kortom, er waren geen herstelmomenten. Houd dat even vast!

Nu gaan we nog een stap hoger. We gaan naar het Autonome Zenuwstelsel (ANS). Dit deel van ons zenuwstelsel wordt autonoom genoemd omdat het onafhankelijk van onze wil werkt. We kunnen nu eenmaal geen opdracht geven aan ons hart om naar 140 slapen per minuut te gaan. Ook kunnen we onze darmen niet commanderen. Hier zou de indruk gewekt kunnen worden dat we het functioneren van het ANS dus helemaal niet kunnen beïnvloeden. Niets is minder waar. Maar die beïnvloeding loopt altijd d.m.v. gedrag. Wanneer we een flinke sportinspanning leveren zal de hartslag zeker stijgen. En in een gezonde situatie zal de darm zeker gestimuleerd worden als we voedsel tot ons nemen.

Het ANS is, zoals genoemd, een belangrijk regelsysteem. Het werkt nauw samen met de hormonen waardoor we het doorgaans hebben over het neuro-hormonaal systeem. Ook de neurotransmitters (signaalstofjes in het zenuwstelsel) en het immuunsysteem zijn een onderdeel van ons complexe regelsysteem.

Eenvoudig gezegd zou je kunnen stellen dat dit regelsysteem tot taak heeft om intern een dynamisch evenwicht te handhaven dat afgestemd is op de activiteiten van het organisme en de externe situatie. Het laat zich raden dat er een totaal andere interne situatie vereist is wanneer we genieten van een smakelijke en sfeervolle maaltijd dan wanneer we ons in het zweet werken in de sportschool.

Het ANS is opgebouwd uit twee (eigenlijk drie, maar de derde laat ik hier even buiten beschouwing) subsystemen, de Symapticus en de Parasympaticus genoemd. De opbouw van dit systeem en de functie van genoemde subsystemen lenen zich uitstekend om te illustreren wat ik met deze blogs duidelijk wil maken. Daarover de volgende keer meer.