Vandaag vroeg de moeder van een meisje dat ik behandel bezorgd naar de suppletie van calcium omdat ze gelezen had dat calciumsuppletie bij vrouwen de kans op hart- en vaataandoeningen zou vergroten. Deze stelling is gebaseerd op een wetenschappelijke meta-studie Effect of Calcium supplements on risk of myocardial infarction and cardiovascular events.

Onder de titel “Calcium slecht voor hart bij vrouwen” publiceerde het Pharmaceutisch weekblad op 20 april 2011 een artikel dat gebaseerd is op deze meta-analyse (d.i. een studie over een reeks studies, een soort recensie van een groep studies inzake één en hetzelfde onderwerp). En de Nederlandse pers neemt zoiets kritiekloos over en zo neemt de verwarring toe. Laten we eens nader naar deze studie kijken.

De conclusie van de meta-studie is dat vrouwen die calciumsupplementen gebruikten om hun botten te versterken een groter risico hadden op hart-en vaataandoeningen. In deze analyse waren 12000 onderzochte vrouwen betrokken verdeeld over 11 studies. De vrouwen in deze populatie die extra calcium in de vorm van een supplement slikten hadden een 30% grotere kans op het krijgen van een hartinfarct. De conclusie lijkt dan ogenschijnlijk gerechtvaardigd dat vrouwen dús vooral terughoudend moeten zijn met het gebruik van calciumsuppletie.

Toch klopt deze conclusie niet. Het is een tragisch bewijs van hoe wetenschappers totaal verkeerde conclusies kunnen trekken uit wetenschappelijke studies omdat ze niet vanuit een systeemvisie (denken in samenhang) redeneren. Uiteraard gaat de anti-vitamine lobby met deze studies aan de haal als zoveelste bewijs dat het gebruik van voedingssupplementen een riskante onderneming is.

Waar gaat de gedachtengang fout?

1. Mineralen functioneren niet geïsoleerd in het lichaam, maar ze functioneren in een complexe samenhang. Ieder mineraal heeft zo invloed op ieder ander mineraal in het lichaam.
2. Het lichaam kent een ‘mineralen-systeem’ waarbij het van belang is dat bepaalde onderlinge verhoudingen worden nagestreefd.
3. Als de belangrijkste mineralen niet in de juiste verhouding t.o.v. elkaar aanwezig zijn ontstaat er ziekte.
4. De biologische beschikbaarheid van een mineraal is een kritisch gegeven. Dat betekent dat mineralen in een specifieke vorm of combinatie aanwezig moeten zijn wil het lichaam er gebruik van kunnen maken.

Er is een bijzondere samenwerking (synergie) tussen de beide macro-mineralen calcium en magnesium. Magnesium speelt een belangrijke rol binnen de calciumbalans in het lichaam. Zo zorgt magnesium er o.a. voor dat calcium in oplossing in het lichaam aanwezig is. Dit is nogal belangrijk omdat calcium de neiging heeft om met fosfor en andere mineralen harde (niet oplosbare) verbindingen te vormen. Dit kan o.a. leiden tot aderverkalking en andere verhardingen van weefsels.

Het alleen suppleren van calcium verstoort de calcium/magnesium balans met alle desastreuze gevolgen van dien. De waargenomen toename van hartinfarcten in de groep vrouwen die gebruik maakten van calciumsuppletie werd dus niet veroorzaakt door het feit van de calciumsuppletie maar door het gebrek aan een gelijktijdige inname van voldoende magnesium. Een illustratie die bewijst dat suppletie maatwerk dient te zijn en dat de samenhang met de andere mineralen altijd van belang is voor een juiste suppletie.

De conclusie is dus niet dat calcium inname slecht is voor het hart van vrouwen, maar dat óndeskundige calciumsuppletie (nl. zonder adequate aanvulling met magnesium) schadelijk is voor het hart van vrouwen. Maatwerk is bepalend. Wanneer de suppletie is gebaseerd op een niet nader gedefinieerd gegeven als ‘vrouwen hebben extra calcium nodig om osteoporose te voorkomen’, is dat géén maatwerk en dáár zit het probleem.

Dus, inderdaad hebben veel vrouwen, evenals mannen en kinderen, tegenwoordig extra calcium nodig, maar niet lukraak zonder inzicht in de individuele gezondheidstoestand en zonder de samenhang met andere mineralen in de gaten te houden. Zo bezien is genoemde meta-studie geen pleidooi tégen het gebruik van supplementen maar een pleidooi vóór deskundige begeleiding bij het gebruik van supplementen.