De begrippen ‘gezond’ en ‘ziek’ worden opvallend vaak gebezigd als zouden het twee afzonderlijk en strikt te scheiden toestanden zijn. Net zoals ‘wit’ en ‘zwart’. Het is of het één of het ander. Deze manier van denken wordt gestimuleerd door het regulier medisch gebruik van de term ‘ziekte’. Daar is iemand pas ziek als er een klinische diagnose gesteld kan worden, als er waarneembare veranderingen in het lichaam zijn opgetreden als uiting van een ziekteproces. Zo kan het zijn dat mensen jaarlijks bij gespecialiseerde instituten onderzocht worden met o.a. bloedonderzoek en diverse scans. Wanneer er niets gevonden wordt krijgen deze mensen de geruststellende boodschap dat ze gezond zijn.

Deze benadering klopt niet. Er zijn tussen de meest gezonde toestand (‘wit’) en de meest zieke toestand (‘zwart’) een hele reeks grijstinten. De overgang van gezond naar ziek is geen plotselinge overgang maar een geleidelijke proces. In het volgende schema is dit weergegeven aan de hand van de visie van prof. A. Antonovsky: Ease-Disease model.

Wanneer u zich in het schema meer naar links beweegt wordt u steeds meer gezond en vice versa. De meeste mensen vertonen al allerlei signalen die om allerlei redenen wordt genegeerd of verklaard uit de omstandigheden (‘het is erg druk’, ‘ik word ook ouder’ etc.). Signalen die aangeven dat we geleidelijk aan opschuiven naar rechts, in de richting van meer ziek, terwijl we dat misschien helemaal nog niet zijn. Zo is bij de meeste mensen ‘vermoeidheid’ geen indicatie dat ze ook daadwerkelijk ziek zijn, het is evenwel een zekere indicatie dat u zich naar rechts aan het bewegen bent. Er zijn dus tendenzen in de richting van ziek. Zolang deze tendenzen nog niet hebben geleid tot structurele ziekteprocessen zijn de doorgaans nog redelijk eenvoudig om te buigen in de richting van ‘meer gezond’. Dat betekent dat het behandelen van ziekten per definitie niet gericht moet zijn op het alleen maar onderdrukken van symptomen. Want dan gaat het onderliggende proces gewoon door maar u wordt er niet meer over geïnformeerd, en dat is bepaald riskant. Ook dient een behandeling niet te stoppen als de symptomen verdwenen zijn, er zal een verdere begeleiding dienen te volgen in de richting van ‘steeds gezonder’.

De door CCG gehanteerde haaranalyse is een uitstekende en betrouwbare test om dit soort tendenzen waar te nemen ook lang voordat iemand ziek is. Dat maakt zinvolle interventie mogelijk en dit heeft zowel preventieve als gezondheid bevorderende effecten.